Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Uzman Erbaşlığa Etkisi

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Uzman Erbaşlığa Etkisi

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Uzman Erbaşlığa Etkisi

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması Ceza Muhakemesi Kanununun 231'inci maddesinde düzenlenmiştir. İlgili düzenlemeye göre; Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için;
a) Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması,
b) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,
c) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi, gerekir. Sanığın kabul etmemesi hâlinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.
Açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hükümde, mahkûm olunan hapis cezası ertelenemez ve kısa süreli olması halinde seçenek yaptırımlara çevrilemez.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak;
a) Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine,
b) Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
c) Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine, karar verilebilir. Denetim süresi içinde dava zamanaşımı durur.
Altıncı fıkranın (c) bendinde belirtilen koşulu derhal yerine getiremediği takdirde; sanık hakkında mağdura veya kamuya verdiği zararı denetim süresince aylık taksitler halinde ödemek suretiyle tamamen gidermesi koşuluyla da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir.
Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması halinde, mahkeme hükmü açıklar. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek; cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı bir mahkumiyet kararı değildir. Bilakis sanığa ikinci bir şans verilen bu karar ile 5 yıl boyunca suç işlememesi halinde işlenmiş olan suçun ortadan kalkacağına yönelik bir uygulamadır. Nitekim Ceza Muhakemesi Kanununun 231'inci maddesinin 5'inci fıkrası, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurulan hükmün sanık hakkında bir hukuki sonuç doğurmamasını ifade eder şeklinde düzenlenmiştir. Ancak burada Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının uzman erbaş olmaya engel olup olmaması durumunun incelenmesi gerekmektedir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının (HAGB) Uzman Erbaşlığa Etksi Nedir?

Bilindiği üzere uzman erbaş yönetmeliğininin personelde aranacak nitelikler başlıklı 6'ncı maddesinin g fıkrası İcra edilen temel askerlik eğitimini başarıyla tamamlayanlardan güvenlik soruşturması uygun olmak veya ilk atamaları doğrudan doğruya kıt’a veya birliklere yapılan uzman erbaşlar için güvenlik soruşturması uygun olmak şeklinde düzenlenmiş  yine 6'ncı maddesinin ı fıkrasının 1,2 ve 3'üncü bendi ise ;

Verilen ceza, ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse veya affa uğrasa dahi; Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin, cürüm tasniî, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, kadın veya erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri tabiî mukarenet, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, mukavemet, fesat, isyan suçlarından dolayı yahut 22/5/1930 tarihli ve 1632 sayılı Askerî Ceza Kanununun 148 inci maddesinde yazılı suçlardan mahkûm olmamak,

2) Taksirli suçlar hariç olmak üzere diğer suçlardan adlî veya askerî mahkemeler tarafından otuz günden daha fazla süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkûm olmamak,

3) Taksirli suçlar nedeniyle altı ay veya daha fazla süre ile hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkûm olmamak. şeklinde düzenlenmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken husus uzman erbaş adayı hakkında yapılan güvenlik soruşturması neticesinde adli sicil veya arşiv kaydında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına yönelik ifade yer almasıdır. Aslında hükmün açıklanmasının geri bırakılması memuriyete engel bir karar değilken uzman erbaş yönetmeliğinde buna ilişkin düzenleme olup bazı katalok suçların işlenmesi sonucu verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı uzman erbaşlığa engel teşkil edecektir. Örnek vermek gerekirse dolandırıcılık suçundan hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen bir kişi uzman erbaş olamayacakken, kasten yaralama, taksirle yaralama gibi suçlardan hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen kişi uzman erbaş olabilecektir. Önemli olan hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse dahi yukarıda sayılan katalok suçların işlenmemiş olmasıdır. Yoksa katalok suçlardan birisi sebebiyle hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen bir kişi uzman erbaş olamayacak ve güvenlik soruşturması olumsuz olduğu bahisle adaylık işlemlerine son verilecektir. Müvekkillerimizin sıklıkla yaşadığı sorunlar arasında yer alan hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı katalok suçlar haricinde verilmiş ise kişinin Türk Silahlı kuvvetlerden ilişiği kesilemeyecek ve uzman erbaş olacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da katalok suçlar arasında yer almayan ve hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı bulunan kişinin idare tarafından takdir yetkisinin aşılması sebebiyle olumsuz işlem yapılması durumudur. Bu durumda yapılması gereken şey idare mahkemesinde yapılan idari işlemin iptali davası açmak olacaktır. Bu yüzden güvenlik soruşturması olumsuz gelen uzman erbaşın durumu iyi tahayyül etmesi ve gecikmeksizin profesyonelce duruma müdahale etmesi gerekmektedir. Son olarak her ne kadar 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına yönelik bir düzenleme bulunmasa da özel kanun olan Uzman Erbaş Kanununa göre hazırlanan Uzman Erbaş Yönetmeliğinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesesi düzenlenmiş ve katalok suçların işlenmesi halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı alınmış olsa da kişinin eleneceğini ve atamasının iptal edilerek işlemlerinin sonlandırılacağı hususu bildirilmiştir. 

HAGB Uzman Erbaşlığa Engel mi?

Görüleceği üzere HAGB kararlarının uzman çavuşluğa etki edip  etmediği hususu ikili bir ayrıma tabidir. Kişinin işlemiş olduğu suç yukarıda ifade edilen katalok suçlar içerisinde yer alıyorsa uzman erbaş ya da uzman çavuş adayı suçtan ötürü ceza yargılaması neticesinde Ceza Muhakemeleri kanununun 231. maddesi gereği hagb kararı almış olsa dahi uzman erbaş olamayacak ve ataması yapılmayacaktır. Katalog suçlar tahdidi olarak yani sınırlı sayıda sayılmış olduğundan takdir yetkisi kullanırlarak genişletilmesi mümkün değildir. Anlaşılacağı üzere kişi yaralama suçundan ötürü hagb almış ise bu durum katalog suçlar içerisinde yer almadığından dolayı kişi uzman erbaş ya da uzman çavuş olabilecek ve ataması yapılacaktır.

Sabıkası Olan Uzman Erbaş Olabilir mi?

Sabıka kaydı da uzman erbaşlığa şu şekilde etki etmektedir. Kişi işlemiş olduğu bir suçtan ötürü mahkum olmuş ve bu suç kasten işlenen bir suç olup da 30 günden fazla hapis cezası almış ise cezasını çekse de kişi ne yazık ki uzman erbaş olamayacaktır. Taksirli bir suçtan ötürü 6 ay ve daha fazla süreli hapis cezası almış ise bu durumda da kişi cezasını çekmiş hükmünü giymiş olsa da arşiv kaydından ötürü uzman erbaş olamayacaktır. Ancak kişi kasten yaralamadan ötürü 1 yıl 11 ay ceza aldı ve bu ceza hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ile geriye bırakılmış ise bu durumda kişinin arşiv kaydı olmuş olsa dahi katalog suçlardan dolayı mahkumiyeti bulunmadığından uzman erbaş olabilecek ve ataması yapılacak eğitim birliğine katılabilecektir.