Koronavirüs Nedeniyle İşten Çıkarılma ya da Çıkma
Bilindiği üzere Çin'de başlayan ve tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs nedeniyle hayat durma noktasına geldi. Bunun en büyük yankıları ise iş hukuku ve ticaret hukuku alanında meydana geldiğini söylemek hiç de yanlış olmasa gerek.
İçindekiler
Koronavirüs Nedeniyle İşten Çıkarılma ya da Çıkma
Bilindiği üzere Çin'de başlayan ve tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs nedeniyle hayat durma noktasına geldi. Bunun en büyük yankıları ise iş hukuku ve ticaret hukuku alanında meydana geldiğini söylemek hiç de yanlış olmasa gerek. Aslında hukukun tüm alanalarını etkileyen koronavirüs ticari işletmeleri sıkınıtıya sokmuş işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmelerinin ne durumda olacağı sorusunu ortaya çıkarmıştır. Bu durum sadece bizim ülkemiz açısından var olan bir durum değildir. Her ne kadar sokağa çıkılmaması hususunda bir düzenleme bulunmasa da iş yerlerinin çoğunun kapalı olduğu düşünüldüğünde ödemelerin nasıl yapılacağı işçi ücretlerinin nasıl ödeneceği ya da koranavirüs nedeniyle işten çıkarılma gibi durumların gerçekleşip gerçekleşmeyeceği askıda kalan düşünceler olup hepsi akıllarda soru işaretlerine neden olmaktadır.
Hukuk sistemimizde iş hukukunda işçilerin iş sözleşmelerini derhal feshetme usulü 4857 sayılı İş kanunuda düzenlenmiştir. Bu maddeye göre işçilerin iş sözleşmelerini derhal feshedebilecekleri düzenlendiği gibi sebepleri de yer almaktadır. İşçi iş akdini haklı sebeplerle iş sözleşmesinin bitiminden önce veya bildirim süresine ilişkin tazminat vermek zorunda kalmadan feshedebilir. Bildirim süresi vermek zorunda olmadığından kanun lafzından da görüleceği üzere bu fesih türü haklı nedenle derhal fesihtir. İşçi iş akdini derhal haklı nedenle kanundaki koşulların gerçekleştiğinin ispatı üzerine feshedebilir. Bu sebepler;
Sağlık sebepleri:
a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa,
işçi iş akdini yukarıdaki haklı nedenlerden bir veya birkaçını sebep göstererek derhal feshedebilir.
Koronavirüs nedeniyle iş akdinin Feshi Mümkün mü
Koronavirüs bir olağanüstü durumdur. Olağanüstü durum olması kendisini zorlayıcı bir sebep olması gerektiğini ortaya koymaktadır. Yukarıda yer alan haklı fesih nedenlerinden ayrı olarak 4857 sayılı iş kanununun 24. maddesinin son fıkrasında zorlayıcı sebeplerden dolayı işçinin iş akdini haklı ve derhal feshedebileceği düzenlenmiştir. Buna göre madde metnindeki zorlayıcı sebebe ilişkin hüküm; İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa işçinin iş akdini koronavirüsü zorlayıcı sebep olarak gösterip derhal feshedebileceğini ortaya koymaktadır.
Koronavirüs nedeniyle İş akdini sonlandıran işçi tazminatlarını Alabilir mi?
İşçi koronavirüsü zorlayıcı sebep olarak gösterip haklı ve derhal fesih hakkını kullandığında işverenden kıdem tazminatı alabilcektir. İşçi zorlayıcı nedene dayanarak fesihte işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda değildir. Peki işçi bu hakkını kullanıp iş akdini feshederken bu haklar işveren açısından nasıl kullanılabilir? Ya da işverenin iş akdini sonlandırabilecek hakları bulunmakta mıdır? İşte bu sorunun cevabına gelecek olursak;
Koranavirüs Nedeniyle İşten Çıkarılma
Koronavirüsün tüm dünyayı ve ülkemizi olumsuz yönde etkilemesi ne yazık ki özel sektörü derinden etkilemiş, şirketlerin çalışma faaliytlerini ve usulünü tekrar düzenlemeye gitmesine sebebiyet vermiştir. Bu durum işverenlerin iş hukukundan kaynaklanan haklarını gündeme getirmiş olup işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı bulunup bulunmadığı hususu ortaya çıkmıştır. İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkına sahip olduğu gerçeği karşısındas işverenlerin de haklı nedenle derhal fesih hakkı olduğunu söyleyebiliriz. Nitekim 4857 sayılı İş yasasının 25. maddesinde işverenin haklı nedenle derhal fesih yetkisi düzenleme yeri bulmuştur. Bu maddeye göre;
İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı
Süresi belirli olsun veya olmasın işverenin, bazı hallerin gerçekleşmesi durumunda iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebileceği belirtilmiştir.
Sağlık sebepleri:
a) İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye
düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda , bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi,
b) İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması durumunda,
zleşmesinin askıda kalması nedeniyle işine gidemediği süreler için ücret işlemez.
II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.
c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması durumlarında işveren işçiyi haklı nedenleri göstererek derhal feshedebilir.
işveren işçiyi koronavirüs nedeniyle işten çıkarabilir mi?
İş kanununun 25. maddesinde derhal fesih sebepleri düzenlenmiştir. Bu sebepler içerisinde zorlayıcı nedenler de bulunmaktadır. Yukarıda da belirtmiş olduğumuz gibi ister koronavirüs olsun ister başka bir salgın olsun bu tür salgınlar doğal afetler mücbir sebep olarak zorlayıcı nedenler içerisinde yer almaktadır. Bu durum tartışmasız ve yorum yapılmasına gerek olmayan su götürmez bir gerçek olmakla birlikte koronavirüsün zorlayıcı nedenler içerisinde yer almasını gerektirmiştir. Böylece işveren işçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması durumunda derhal fesih hakkını kullanabilecektir. İşçi feshin yukarıda belirtmiş olduğumuz sebeplere uygun olmadığı kanısında ise 4857 sayılı iş kanununun 18-20-21. maddelerinde belirtilen yargı yollarına başvurup işe iade davası açabileceği gibi feshin haksız olduğunu belirterek kıdem ve ihbar tazminatlarının verilmesini de talep edebilir.
İlgili Etiketler:
