İş Hukukunda Arabuluculuk

İş Hukukunda Arabuluculuk

Öncelikle kanunumuzda arabuluculuğa başvurulmasına dair düzenlemelerin açıklanması ile başlamak gerekirse; arabuluculuk sistemi iş hukukuna Ocak 2018 tarihinden itibaren giren bir uygulamadır

İş Hukukunda Arabuluculuk

Arabuluculuğun İş Hukukundaki Yeri ve Giriş

Öncelikle kanunumuzda arabuluculuğa başvurulmasına dair düzenlemelerin açıklanması ile başlamak gerekirse; arabuluculuk sistemi iş hukukuna Ocak 2018 tarihinden itibaren giren bir uygulamadır. Arabulucuk 7036 sayılı İş Mahkemeleri kanununda yapılan düzenleme ile iş hukukunda yerini almıştır. İlgili kanunun 3'üncü maddesine göre arabuluculuk, kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiştir. 

Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır. Bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde mahkemece davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre içinde mahkemeye sunulması gerektiği, aksi takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren davetiye gönderilir. İhtarın gereği yerine getirilmez ise dava dilekçesi karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın davanın usulden reddine karar verilir. Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir. 

Ancak, iş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları hakkında arabulucuya başvurulması zorunlu değildir. Burada dikkat edilmesi gereken husus işe iade davalarında gündeme gelmektedir.   İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de götürülebilir. Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi hâlinde ret kararı taraflara resen tebliğ edilir. Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilir. Görüleceği üzere işe iade davalarında fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurmalı, anlaşmaya varılamaması durumunda ise son arabuluculuk tutanağının düzenlenmesinden itibaren 2 hafta içinde iş mahkemesinde dava açılmalıdır. 

Arabuluculuk nedir? 

Arabuluculuk mahkeme dışı etkin bir çözüm yoludur. Taraflar aralarında anlaşamadıkları, çözüme kavuşturamadıkları uyuşmazlığı arabulucunun yardımıyla birlikte görürüşerek ortak bir çözüme ulaşabilirler. Arabuluculuk yönteminde bu çözüm doğrultusunda oluşturulan anlaşma mahkeme kararı yerine geçmektedir. Yani ilam niteliği taşır ve arabuluculuk anlaşması sonucunda ilamlı icraya konu olur. 

Uyuşmazlık sürecinde arabuluculuktan yararlanılsa bile çözüme ulaşılamaması durumunda yargı yoluna başvurulabilir. Burada dikkat edilmesi gereken konu yukarıda da bahsettiğimiz üzere işe iade davalarındaki sürelere uyulması konusudur ki aksi durum davanın dava şartı yokluğunda reddine sebep olacaktır.

Arabulucuğun amacı kimin kazanıp kimin kaybettiğine karar vermek olmayıp, her iki taraf için de orta yolun bulunması ve tarafların gereksinimleri doğrultusunda en uygun çözüm yolunun sağlanabilmesidir.

Arabuluculuğun Yararları Nelerdir?

♦ Usul ekonomisi bakımından değerlendirilecek olursa iş mahkemelerinin yoğunluğu ne yazık ki çok fazladır ve iş hukuku avukatı olarak bunun sıkıntısını vatandaşlar gibi avukatlar da çekmektedir. Vatandaşların davaları uzun sürmekte, dosya yoğunluğu sebebiyle çözüme kavuşma zamanı her geçen gün uzamaktadır. Bu durumu ortadan kaldırmak ve vatandaşların daha çabuk sonuca varıp işçi haklarına ulaşabilmesini sağlamak maksadıyla getirilen arabuluculuk sistemi ile mahkemeden daha kısa sürede sonuç elde edilmektedir.

♦ Arabuluculuk sonucunda tarafların anlaşması sonrasında oluşturulan arabulucu tutanakları, mahkeme kararına eşdeğer olup, ilam niteliğindedir. Örneğin arabulucuya başvuru yapıldı ve anlaşma sağlanarak tutanak hazırlandı diyelim. Bu durumda hazırlanan tutanak ilam niteliğinde olduğundan işveren arabuluculukta anlaşılan bedeli ödemezse icra dairlerinde ilamlı takip yapılabilecek ve işçinin alacağının alınması için işverenin mallarına haciz konulabilecektir.

♦ Arabulucu tarafların anlaşması ile kendileri tarafından da seçilebilir.

♦ İş hukukunda arabuluculuk dava şartı olduğundan dava açılmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur.

♦ Arabuluculuk sürecinde uyuşmazlığın rahat bir ortamda görüşülmesi sağlanır ve taraflar görüşme sırasında eşittir. 

Arabulucu Kime Denir?

Arabulucu, bağımsız ve tarafsız hareket eden ve bu alanda eğitim almış bir avukattır. Arabulucu bir uyuşmazlıkta, dostane bir çözüme ulaşmak amacıyla taraflara yardımcı olmak ve bu süreci etkinleştirmek üzere çalışır. Taraflara arabuluculuk görüşmelerinde bir çözüm dayatılmaz. Taraflar kendi çözüm seçeneklerini kendileri oluştururlar.

Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?

İş hukukunda arabuluculuk dava şartı olduğundan, arabulucuya başvurulmaması dava şartı yokluğunu doğuracağından davanın usulden reddine sebep olacaktır. Eğer yaşadığınız bir uyuşmazlığınız ve bu konuda danışabileceğiniz bir avukatınız varsa avukatınızdan da arabuluculuk için size bilgi vermesini isteyebilirsiniz. Arabuluculuk iş hukukunda profesyonel bir konu olup, avukatlar vasıtasıyla yerine getirilir. Kişi iş davasını açmadan önce avukatı vasıtası ile veya kendisi arabuluculuk bürosuna başvurur. Bunun üzerine arabulucu tarafından iş verene durum haberdar edilir ve bir toplantı günü tertip edilir. Belirlenen toplantıda anlaşmaya varılmaz ise ikinci bir toplantı düzenlenir ve oradan da sonuç çıkmazsa konu yargıya intikal ettirilir ve dava açılır. İşe iade davasında dava, arabuluculuk son tutanağının düzenlenmesinden itibaren  hafta içinde açılmalıdır.

Arabuluculuk ücreti Ne Kadardır?

Arabuluculuk hizmetleri ücrete tabidir. Bu ücret uyuşmazlığın konusuna, görev yapan arabulucu sayısına ve konusu para olan anlaşmazlıklarda bedele göre değişmektedir.