İş Hukukunda İbraname Nedir

İş Hukukunda İbraname Nedir

İşçinin işverenden alacağına ilişkin ibra sözleşmesinin yazılı olması, ibra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi

İş Hukukunda İbraname Nedir?

İbra anlam olarak borçtan kurtarmak, temize çıkarmak anlamlarına gelmektedir. İbra Türk Borçlar Kanununun 420. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre ;

"İşçinin işverenden alacağına ilişkin ibra sözleşmesinin yazılı olması, ibra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür. Hakkın gerçek tutarda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra sözleşmeleri veya ibra beyanını muhtevi diğer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla sınırlı olarak makbuz hükmündedir. Bu hâlde dahi, ödemelerin banka aracılığıyla yapılmış olması zorunludur. İkinci ve üçüncü fıkra hükümleri, destekten yoksun kalanlar ile işçinin diğer yakınlarının isteyebilecekleri dâhil, hizmet sözleşmesinden doğan bütün tazminat alacaklarına da uygulanır."

şeklinde düzenlenmiştir. Maddeye göre ibra sözleşmesinin geçerlilik koşulları belirlenmiştir. İşverenin işçiden olan alacaklarına ilişkin düzenlenecek olan ibra sözleşmelerinde borcu doğuran işlem kanunen veya taraflarca belli bir şekle bağlı tutulmuş olsa bile borç, tarafların şekle bağlı olmaksızın yapacakları ibra sözleşmesiyle tamamen veya kısmen ortadan kaldırılabilir. İbra sözleşmesi borcu ortadan kaldıran, borçluyu temize çıkaran bir işlemdir. İbra sözleşmeleri ibraname olarak tanımlanmaktadır. İbraname ile işverenin işçiye olan borcunun ödendiği yani sona erdiği ortaya konulmakta olup ibraname bu durumu ispatlayan bir belge niteliğinde olmaktadır. İbraname genel anlamıyla borcu söndüren bir işlemdir. Maddeden de anlaşılacağı üzere ibranameye konu olan borcun ibranamede açıkça belirtilmesi, türünün yazılması ve ödemenin banka aracılığıyla yapılması şarttır. Buna göre miktar içermeyen ibranameler geçersiz olacaktır. Ayrıca ibranamenin irade fesadı altında düzenlenmemiş olması da gerekmektedir. Yine dikkat edilmesi gereken bir husus ise ibra sözleşmelerindeki bir aylık sürenin işçi alacakları için geçerli olduğu hususudur. Nitekim iş kazalarından sonra yapılacak ibra sözleşmeleri için bir aylık süre geçmesi gerekmez. İbra, borcun özel bir sona erme sebebidir ve alacaklının alacak hakkından vazgeçmesini, borçlunun borcundan kurtulmasını sağlayan bir sözleşmedir. İbra bir sözleşmeyle gerçekleştiğinden başta irade sakatlığı hâlleri olmak üzere sözleşmelere ilişkin tüm kurallar ibranamelere de uygulanır. İş hukukunda ibranameler genellikle işçinin borçlu durumdaki işverene karşı işçilik alacağının kalmadığını gösteren belge niteliği taşır ve geçerli olabilmesi için yukarıda da değindiğimiz gibi Borçlar Kanunu 420’deki hizmet sözleşmesine özgü kriterleri taşıması gerekir.

İbranamenin Geçerlilik Koşulları Nelerdir?

ibranamenin geçerli olması için ibra tarihi itibariyle sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş olması gerekir. Böylece işverenlerin iş ilişkisi devam ederken veya sona ermesinden itibaren bir ay henüz
geçmeden işçilerin baskı altında kalması engellenmiş olacaktır.İbra sözleşmesinin yazılı olması, ibraya konu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi şarttır. İşçinin korunması için yazılı sözleşmede hangi işçi alacaklarının ibra
edildiği teker teker belirtilecek ve her birinin miktarı açıkla gösterilecektir. Zira ibraname şeklen geçersiz sayılacaktır. İşçinin düzenleyeceği ibra için yazılılık şartı aranırken işverenin düzenleyeceği ibra için bu şart aranmaz.Ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır ve ibraname ancak işçi alacaklarının banka aracılığıyla tam olarak ödenmesinin ardından düzenlenebilir. Hakkın gerçek tutarda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra sözleşmeleri veya ibra beyanını içeren diğer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla sınırlı olarak makbuz hükmündedir. Bunun gerekçesi ise iş kazasından hemen sonra sigortalının zararının ve maluliyet oranının bilinemeyecek olmasıdır. Bu hâlde dahi ödemelerin banka aracılığıyla yapılmış olması zorunludur. Tam ibra ve ifanın söz konusu olmadığı ödeme hâllerinde ibranamenin gerçekte hak kazanılan tutarın altında olduğu durumlarda ibraname makbuz niteliği taşıyacak ve işçi hak kazanılan gerçek tutarı talep edebilecektir. İşçi ve yakınlarının verecekleri ibranamelerin geçerliliği de bu koşulun varlığına tabidir.

İbranamenin Türü Nedir?

İbraname bir sözleşme olup ivazlı ve ivazsız şekilleri olabilir. İvazlı ibra bir bedel karşılığında yapılan ibradır. İvazsız ibra ise bir karşılık almadan herhangi bir şart veya kayıt olmadan alacaktan vazgeçmektir. Ancak bu durum feragat değildir. Feragatte borç sona ermemekte, talep ve dava hakkından vazgeçilmektedir. Ancak ibra borcu sona erdiren, borcu söndüren bir sözleşmedir. Aynı zamanda feragat ise tek taraflı bir irade beyanıdır. İbraname ise iki taraflı bir sözleşmedir. Sözleşmenin bir tarafında alacaklı bir tarafında borçlu bulunmaktadır. İbra sözleşmesi ile asıl alacak ortadan kalkacak ve borçlu borcundan kurtulacaktır. Bu da demek oluyor ki fer'i bir alacak olan yani asıl borca bağlı olan bir alacak olan faiz alacağı da ibra ile ortadan kalkacaktır. Unutulmamalıdır ki ibra sözleşmesi ile asıl borç ortadan kalkacağından fer'isi olan faizden de vazgeçilmiş olunacak ve sonrasında faiz için talepte bulunulamayacaktır.