GEÇERLİ NEDENE DAYANMAYAN BİLDİRİMLİ FESİH VE DERHAL FESİH ARASINDAKİ FARK
Geçerli nedene dayanmayan bildirimli fesih belirsiz süreli iş akitlerinde iş güvencesine tabi olmayan işçiler için uygulanan bir fesih türüdür. İş güvencesine tabi olmayan ve belirsiz süreli iş akdi bulunan bir işçinin iş sözleşmesi işveren tarafında
GEÇERLİ NEDENE DAYANMAYAN BİLDİRİMLİ FESİH VE DERHAL FESİH ARASINDAKİ FARK
Geçerli nedene dayanmayan bildirimli fesih belirsiz süreli iş akitlerinde iş güvencesine tabi olmayan işçiler için uygulanan bir fesih türüdür. İş güvencesine tabi olmayan ve belirsiz süreli iş akdi bulunan bir işçinin iş sözleşmesi işveren tarafından İş Kanunu 18'inci maddede yer alan sebeplere bağlı kalmaksızın feshedilebilir. Burada önemli olan nokta iş güvencesine tabi olunmaması ile sözleşmenin belirsiz süreli iş akdi olmasıdır. Zira sözleşme belirsiz süreli bir iş akdi ise her halükarda feshin usulüne uygun olarak yapılabilmesi için işverence ihbar önellerine uyulması zorunludur. Aksi takdirde fesih geçerli bir fesih olma özelliğine sahip olsa dahi işveren işçiye ihbar öneli kadar bir tazminat yani ihbar tazminatı ödemek zorunda kalacaktır. İşveren iş güvencesine tabi olamayan işçilerin belirsiz süreli iş akdini İş Kanunu 18'inci maddesindeki gerekçelere dayanmadan sonlandırabilmektedir. İş Kanunun 17'inci maddesi uyarınca fesih serbestisi bulunmakta olup işveren iş sözleşmesini herhangi bir sebep göstermek zorunda kalmaksızın istediği zaman bildirim sürelerine uymak koşulu ile feshedebilir. Burada önemli olan nokta ve kaçırılmaması gereken husus, işverence fesih hakkı kötüye kullanılmış olsa dahi iş sözleşmesinin feshinin geçerli bir feshin sonuçlarını doğurması durumudur. Zira bu durumda fesih hakkı kötüye kullanılmış olsa dahi fesih geçerli sayılacaktır. İş akdi belirsiz süreli olan iş sözleşmelerinde işveren iş akdini herhangi bir sebep göstermeden feshedebileceğinden bu hak kanunen verilmiş bir haktır ve başka bir sebebin varlığına bağlanmamıştır. Önemli olan iş güvencesine tabi olunmaması durumudur.
Derhal fesih ise İş Kanunumuzun 24 ve 25'inci maddelerinde düzenlenmiş olup hem belirli hem de belirsiz süreli iş akitlerinde uygulanabilen bir durumdur. Burada feshi gerçekleştiren tarafın bildirim öneli vermesi diğer bir deyişle ihbar sürelerine uyması gerekmemektedir. Nitekim kanun feshin derhalliğine önem vermiş ve bildirim sürelerine uymak zorunda kalınmadan iş akdinin ister belirli süreli olsun ister belirsiz süreli olsun derhal feshedilebileceğini belirtmiştir. Bu fesih türünde de işverenin sebep göstermesi zorunlu değil ise de feshin haklı bir sebebe dayandığını ispat yükü kendi üzerinde olduğu için fesih bildiriminin yazılı olarak yapılmasında yarar vardır. Haklı nedenle derhal fesihte bildirim öneli verilmesi gerekmemekte ise de feshin İş kanunu 24 II ve 25 II deki ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık nedenleri ile yapılması halinde 6 iş günü içerisinde ve her halde olaydan itibaren 1 yıl içerisinde yapılması gerekmektedir. Aksi bir durumda sürelere riayet edilmez ise her ne kadar meydana gelen olay haklı bir nedeni gerektirse dahi fesih haksız fesih olacak ve fesheden taraf tazminat ödemek zorunda kalacaktır. Değindiğimiz gibi İş Kanunu 17 nci maddesinde yer alan bildirimli fesih türü iş güvencesine tabi olmayan iş ilişkilerinde geçerli bir fesih türüdür. Oysa bildirimsiz fesih türü olan haklı nedenle derhal fesihte ise iş güvencesine tabi olup olmamanın bir önemi yoktur. Bu fesih türüne iş güvencesine tabi olan iş ilişkilerinde ve iş güvencesine tabi olmayan iş ilişkilerinde başvurulabilir. Hem bildirimli fesihte hem de haklı nedenle derhal fesihte sözleşmeyi fesheden tarafın ihbar tazminatı hakkı yoktur.
En önemli hususlardan bir tanesi de yapılan fesihlerden sonra işçilerin nasıl bir hakka sahip olacağı hususudur. İş Kanununa tabi ancak İş güvencesine tabi olmayan bir işçinin belirsiz süreli olan iş sözleşmesi işveren tarafından kötü niyetli olarak feshedilmesi durumunda işçi koşulları gerçekleşmiş ise kıdem tazminatı alacağı gibi kanun gereği bildirim sürelerinin üç katı tutarında kötü niyet tazminatına da hak kazanır. Yine işveren tarafından yapılan bildirimli fesihte ayrıca bildirim sürelerine de uyulmamış ise işçi lehine ihbar tazminatına da hükmedilmelidir. Fesih hakkı, iş güvencesine tabi olmayan iş ilişkilerinde belirsiz süreli iş akitlerinin sonlandırılmasında kanun gereği verilen ve başka hiçbir nedenin gerçekleşmesine bağlı tutulmayan bir haktır. Ancak her hakkın kullanılması gibi bu hakkın da varlığı objektif iyiniyet kuralları çerçevesinde kullanılmalıdır. Zira, süreli fesih hakkının tek başına başka bir sebebe bağlı olmadan kullanılabilmesi, iş güvencesine tabi olmayan ve belirsiz süreli iş ilişkilerinde başka bir neden aramaya bağlı olmasa da işverence yapılan feshin objektif iyiniyet kurallarına uygun olması gerçeğini değiştirmeyecektir. Yapılan fesih objektif iyi niyet kurallarına aykırı olduğunda her ne kadar geçerli bir feshin sonuçlarını taşıyıp iş akdini sona erdirse de işçi kötü niyet tazminatı almaya hak kazanacak ve bildirim sürelerinin üç katı tutarındaki bu tazminatı alacaktır.
İş akdi haklı nedenle derhal feshedilen tarafın iş akdinin sonradan haksız olarak feshedildiği durumlarda ise iş güvencesi hükümlerinden yararlanan taraf iş güvencesi tazminatı alabileceği gibi koşulları gerçekleşmişse kıdem tazminatı ve ihbar tazminatına da hak kazanacaktır.
İlgili Etiketler:
