Boşanma Davasında Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulması

Boşanma Davasında Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulması

Boşanma ve Nafaka Hukuku/ Boşanma davalarında eşlerin en çok sorun yaşadığı hususlardan bir tanesi müşterek çocukların durumları ile ilgili hususlardır. Nitekim boşanma davası sürecinde ya da boşanmaya karar verildikten sonraki kısımda velayeti elind

Boşanma Davasında Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulması

Boşanma ve Nafaka Hukuku/ Boşanma davalarında eşlerin en çok sorun yaşadığı hususlardan bir tanesi müşterek çocukların durumları ile ilgili hususlardır. Nitekim boşanma davası sürecinde ya da boşanmaya karar verildikten sonraki kısımda velayeti elinde bulunduran taraf karşı tarafın çocukla ilgili kişisel ilişkisini engelleyebilmekte ya da çocuk tesliminde sorunlar çıkartabilmektedir. Bu durumu değerlendiren kanun koyucu bazı köklü değişikliklere gitmiş ve müşterek çocuğun haklarını güvence altına aldığı gibi velayeti bulunmayan tarafın müşterek çocukla ilişkisini de düzenleme altına alarak köklü bir değişiklik meydana getirmiştir. 

22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 182'nci maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen madde ile artık mahkeme kişisel ilişkiye aykırı hareket eden tarafa bu aykırı hareket etme eyleminin hangi sonucu doğurabileceğini ihtar edecektir. Düzenlemeye göre “Mahkeme, kararında kişisel ilişki düzenlemesinin gereklerinin yerine getirilmemesi halinde, çocuğun menfaatine aykırı olmamak kaydıyla velayetin değiştirilebileceğini ihtar eder.” şeklinde ifadede bulunularak kişisel ilişkinin önemine değinilmiştir. Böylece boşanma davası sonucunda müşterek çocuğun velayetini elinde bulunduran taraf, kişisel ilişkiyi engelleyici tutum ve davranışlarda bulunur ise mahkeme kararını görmezden gelerek karşı tarafın haklarını ihlal ederse velayet çocuğun menfaatine aykırı olmamak kaydıyla değiştirilebilecektir. 

Velayet kendisine bırakılan ana veya baba, kişisel ilişki düzenlemesinin gereklerini yerine getirmezse çocuğun menfaatine aykırı olmamak kaydıyla velayet değiştirilebilir. Bu husus kişisel ilişki kurulmasına dair kararda taraflara ihtar edilir. 

Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasında Görevli Birim Neresidir?

Çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair aile mahkemeleri tarafından verilen karar ya da tedbir kararları, müşterek çocuğun üstün yararı esas alınmak kaydıyla, Adalet Bakanlığı tarafından kurulan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlükleri marifetiyle yerine getirilir. 

Müdürlüklerde müdür, yeteri kadar müdür yardımcısı ve personel ile psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacı Adalet Bakanlığı tarafından görevlendirilir. Eğer bulunulan yerde müdürlük yoksa bu görevler Adalet Bakanlığınca belirlenen hukuk mahkemeleri yazı işleri müdürlüğü tarafından yerine getirilir.

Mahkeme kararı ya da mahkeme tarafından verilen tedbir kararlarının yerine getirilmesinde müşterek çocuğun yerleşim yerinde bulunan müdürlük yetkilidir. Anlaşılacağı üzere; müşterek çocuk ile velayetin kendisine verilmeyen taraf arasında kurulan kişisel ilişkinin yerine getirilmesinde görevli ve yetkili birim müşterek çocuğun yerleşim yeri müdürlüğü olacaktır. 

Müşterek Çocukla Kişisel İlişki Nasıl Yerine Getirilir?

Mahkeme kararı ile müşterek çocukla velayet kendisine verilmeyen taraf arasında kurulan kişisel ilişki müdürlük vasıtasıyla görevlendirilen psikolog, pedagog, sosyal çalışmacı, çocuk gelişimci ve rehber öğretmen gibi uzmanlar marifetiyle yerine getirilir. Eğer bulunulan yerde uzman yoksa, müşterek çocuk ve kişi arasındaki kişisel ilişki öğretmen vasıtasıyla gerçekleştirilecektir.

Çocuk Teslimi Nasıl Yapılır? Mahkeme Kararına Rağmen Çocuğun Gösterilmemesi

Müşterek çocuğun velayetini elde etmeyen taraf müşterek çocuğun teslimine ilişkin mahkeme ilamına ya da tedbir kararına uymaz, kendi rızasıyla bu kararı yerine getirmez ise velayeti elde eden taraf, mahkeme kararı ya da tedbir kararının yerine getirilmesini müdürlükten talep edebilir.

Bu talebi alan müdürlük, her türlü iletişim vasıtasını kullanarak müşterek çocuğu teslimle yükümlü olan kişi ile irtibata geçer ve müdürlük tarafından belirlenen gün ve saatte teslim alacak tarafa teslim edilmek üzere müşterek çocuğun belirlenen yere getirilmesini derhal bildirir. Bildirim yapıldıysa bu husus tutanağa geçirilir. Ya da müşterek çocuğu teslim edecek tarafa ulaşılamadıysa bu husus da tutanak ile zabıt altına alınır. 

Müştek çocuğu teslimle yükümlü olan taraf müşterek çocuğu teslim etmeyeceğini bildirir yahut kendisiyle irtibat kurulamazsa ya da belirtilen tarihte belirtilen yere müşterek çocuğu getirmez ise müdürlük gecikmeksizin müşterek çocuğun teslimine dair bir teslim emrini müşterek çocuğu teslim etmekle yükümlü olan tarafa gönderir. Bu emir müdürlük tarafından Tebligat kanununa uygun olarak tebliğ ettirilir. Bu emirde;

• Müşterek çocuğu teslim etmek zorunda olan tarafın müdürlük tarafından belirlenen gün ve saatte müşterek çocuğu emirde belirtilen yere getirmek zorunda olduğu,
• Müşterek Çocuğu emirde belirtilen yere getirmesine engel teşkil edecek derecede haklı bir mazereti varsa teslim gününden önce müdürlüğe bildirimde bulunarak çocuğun müdürlükçe alınmasını talep etmesi gerektiği,
• Müşterek Çocuğu getirmez veya haklı mazereti nedeniyle müdürlükçe alınmasını talep etmezse, müşterek çocuğun, uzman veya öğretmen marifetiyle gerekirse kolluktan yardım alınarak ve zor kullanılarak teslim alınacağı,
• Emrin yerine getirilmemesi durumunda disiplin hapsiyle cezalandırılacağı,
• Müdürlükçe yapılan iş ve işlemlere karşı, öğrenme veya tebliğ tarihinden itibaren bir hafta içinde, işlemi yapan müdürlüğün bulunduğu yer aile mahkemesine şikâyette bulunabileceği açık bir şekilde yer almalıdır.

Müdürlüğün tespit ettiği ve bildirdiği yere getirilen yahut mazeret bildirilmesi nedeniyle müdürlük tarafından alınan müşterek çocuk velayeti kendisine verilen tarafa teslim edilir.

Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf, emrin gereğini yerine getirmezse, müşterek çocuk nerede bulunursa bulunsun müdürlük tarafından alınarak velayet kendisine bırakılan tarafa teslim edilir. Bu halde kolluktan yardım talep edilebilir. Kolluk birimleri, zor kullanma dahil bu konudaki talepleri derhal yerine getirir.

Müşterek çocuk velayeti kendisine bırakılan tarafa teslim edildikten sonra velayet hakkı bulunmayan taraf haklı bir sebep olmaksızın müşterek çocuğu tekrar alırsa ayrıca yeni bir hükme veya kendisiyle irtibata geçmeye ya da teslim emri tebliğine gerek olmaksızın müşterek çocuk çocuk nerede bulunursa bulunsun müdürlük tarafından alınarak velayet hakkı kendisine verilen tarafa teslim edilir. 

Müşterek Çocuğun üstün yararının gerektirdiği hallerde müdürlük; velayeti elinde bulundurmayan tarafla irtibata geçmeye veya teslim emri tebliğine gerek olmaksızın doğrudan çocuk nerede bulunursa bulunsun teslim almaya, bu halde kolluktan yardım almaya yetkilidir.

Müşterek Çocukla Kişisel İlişki Nasıl Kurulur?

Müşterek Çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair mahkeme ilamı veya aile mahkemesinin tedbir kararları, velayet hakkı kendisine verilen tarafından rızasıyla yerine getirilmediği durumda velayet hakkı kendisine verilemeyen taraf, mahkeme kararının veya tedbir kararının yerine getirilmesi için müdürlüğe başvuru yapabilir.

Mahkemenin vermiş olduğu kişisel ilişki kararının yerine getirilmesi talebini alan müdürlük, her türlü iletişim vasıtasını kullanarak velayet hakkı kendisine verilen tarafla irtibata geçer; mahkeme ilam veya tedbir kararında belirtilen gün ve saatte velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafa teslim edilmek üzere müşterek çocuğun müdürlük tarafından belirlenen yere getirilmesini derhal bildirir; bu bildirimin yapıldığını veya velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafla irtibat kurulamadığını tutanağa geçirir.

Velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafla irtibat kurulamaz veya velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf müşterek çocuğu getirmeyeceğini beyan ederse yahut belirlenen yere getirmezse müdürlük, derhal velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafa müşterek çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair bir teslim emri gönderir. Emir, müdürlük tarafından tebligat kanununa uygun olarak hazırlanmış olarak velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafa tebliğ edilir. Bu emirde aşağıdaki hususların yer alması zorunludur;

• Mahkeme İlamı veya tedbir kararında belirtilen gün ve saatte, gün ve saatin belirtilmemesi halinde müdürlük tarafından belirlenen gün ve saatte müşterek çocuğu emirde belirtilen yere getirmek zorunda olduğu,
• Velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafın müşterek Çocuğu emirde belirtilen yere getirmesine engel teşkil edecek derecede haklı bir mazereti varsa teslim gününden önce müdürlüğe bildirimde bulunarak müşterek çocuğun müdürlükçe alınmasını talep etmesi gerektiği,
• Mahkeme İlam veya tedbir kararı kapsamında emrin tebliğinden sonraki dönemde de yukarıda belirtmiş olduğumuz yükümlülüklerinin devam edeceği, bunun için yeniden emir çıkarılmayacağı,
• Emrin gereğinin yerine getirilmemesi halinde disiplin hapsiyle cezalandırılacağı,
• Yerleşim yeri veya iletişim bilgilerinin değişmesi halinde yeni adres veya iletişim bilgilerinin müdürlüğe derhal bildirilmesi gerektiği,

Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf, Müdürlükçe yapılan iş ve işlemlere karşı, öğrenme veya tebliğ tarihinden itibaren bir hafta içinde, işlemi yapan müdürlüğün bulunduğu yer aile mahkemesine şikayette bulunulabilir.

Müdürlüğün belirlediği yere getirilen müşterek çocuk velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafa teslim edilir. velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafa; mahkeme ilam veya tedbir kararında belirtilen sürenin bitiminde müşterek çocuğu, belirlenen yere getirmek zorunda olduğu, müşterek çocuğu getirmez veya kendisinden kaynaklanmayan makul sebepler hariç olmak üzere geç getirirse disiplin hapsiyle cezalandırılacağı, hakkında suç duyurusunda bulunulacağı hususu tutanağa bağlanarak tebliğ edilir. Müşterek Çocuk, belirlenen yere getirilmezse velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf hakkında müdürlük tarafından suç duyurusunda bulunulur ve müteakip süreç hakkında velayet hakkı kendisine verilen taraf bilgilendirilir.

Kişisel ilişki kurulmasından sonra velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf vasıtasıyla teslim yerine getirilen çocuğun velayet hakkı kendisine verilen tarafa veya velayet hakkı kendisine verilen tarafın belirlediği kişiye teslimi mümkün olmazsa müşterek çocuk velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafa bırakılır. Bu da mümkün olmazsa müdürlüğün talebi üzerine, aile ve sosyal hizmetler il müdürlüğü tarafından müşterek çocuğun geçici olarak barınmasına yönelik tedbirler alınır.

Velayet hakkı kendisine verilen taraf, haklı mazereti nedeniyle çocuğun müdürlükçe alınmasını talep ederse, gerektiğinde velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf da hazır bulundurulmak suretiyle müşterek çocuk, müdürlük tarafından velayet hakkı kendisine verilen taraftan alınarak velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafa teslim edilir.

Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf, emrin velayet hakkı kendisine verilen tarafa tebliğinden sonraki dönemde, teslim saatinden en az kırk sekiz saat önce müşterek çocuğu teslim almaya geleceğini müdürlüğe yazılı olarak, elektronik ortamda veya başvuru aşamasında beyan ettiği iletişim kanalıyla bildirmek zorundadır. Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf bildirimde bulunmadığı veya gelemeyeceğini bildirdiği hallerde bu husus ve çocuğu emirde belirtilen yere getirme zorunluluğu bulunmadığı velayet hakkı kendisine verilen tarafa bildirilir. Tüm bu işlemler tutanak altına alınır.

Müşterek Çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair işlemlerin çocuğun üstün yararını koruyacak şekilde yerine getirilebilmesi amacıyla müdürlüğün önerisi üzerine aile mahkemesince, müşterek çocuk, velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf veya velayet hakkı kendisine verilen taraf hakkında danışmanlık tedbiri uygulanmasına karar verilebilir. Velayet hakkı kendisine verilen tarafın teslim emrine aykırı ilk hareketinde müdürlük velayet hakkı kendisine verilen taraf hakkında danışmanlık tedbiri uygulanmasını aile mahkemesinden talep eder.

Mahkeme İlamı veya tedbir kararını rızasıyla yerine getirdiğini iddia eden velayet hakkı kendisine verilen taraf, yapılan bildirimin veya bu bildirim yapılamamışsa, gönderilen teslim emrinin haksız olduğunu süresi içinde şikayet yoluyla ileri sürebilir.

Müşterek Çocuğun yerleşim yerinin değişmesi halinde dosya resen ilgili yer müdürlüğüne gönderilir ve ilgili müdürlük işlemlere kaldığı yerden devam eder. Bu müdürlük, dosyadaki teslim emri kapsamında sadece teslimin gerçekleştirileceği yeni yeri velayet hakkı kendisine verilen tarafa tebliğ eder. Teslim yeri değişikliği velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafa her türlü iletişim vasıtasıyla bildirilir.

Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf veya velayet hakkı kendisine verilen taraf hakkında, 8/3/2012 tarihli ve 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun uyarınca gizlilik kararı ya da başka bir tedbire karar verilmesi halinde, teslim işlemleri bu kararlar dikkate alınarak yerine getirilir.

Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf, teslim emrinin Velayet hakkı kendisine verilen tarafa tebliğinden sonraki dönemde, teslim saatinden en az kırk sekiz saat önce çocuğu teslim almaya geleceğini müdürlüğe bildirdiği halde, haklı bir mazeret olmaksızın art arda iki kez veya bir yılda üç kez gelmezse müdürlük tarafından dosyanın işlemden kaldırılmasına ve teslim emrinin hükümsüz hale gelmesine karar verilir. Bu karar Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf ve Velayet hakkı kendisine verilen tarafa tebliğ edilir.

Teslim emrinin tebliğinden sonraki dönemde Velayet hakkı kendisine verilen taraf en az bir yıl boyunca emrin gereğini usulüne uygun bir şekilde yerine getirir ve müteakip dönemde de kişisel ilişki kurulmasına dair mahkeme kararına uygun olarak hareket edeceğini taahhüt ederse müdürlük, ilgili uzmanın kanaatini de alarak dosyanın işlemden kaldırılmasına ve teslim emrinin hükümsüz hale gelmesine karar verebilir. Bu karar Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf ve Velayet hakkı kendisine verilen tarafa tebliğ edilir. Velayet hakkı kendisine verilen taraf bu taahhüdünü yerine getirmezse Velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafın talebiyle Velayet hakkı kendisine verilen tarafa doğrudan teslim emri tebliğ edilir.

Müşterek Çocuk Nerelerde Teslim Edilebilir?

Müşterek Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair mahkeme ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin işlemler, müdürlükçe belirlenen teslim mekanlarında gerçekleştirilir.

Teslim işlemleri için müdürlüğün talebi üzerine, valilikler ve belediyeler tarafından elverişli teslim mekanları belirlenir, yoksa oluşturulur; araç tahsis edilir ve sürücü görevlendirilir.

Teslim mekanlarının belirlenmesinde, oluşturulmasında, tefrişinde, bu mekanların güvenliğinin sağlanmasında ve teslim hizmetlerinin sunumunda, kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler, müdürlüğe her türlü desteği sağlamakla yükümlüdür.

Çocuk Teslimi ve Kişisel İlişki Kurulması Kararlarına İtiraz

Müşterek Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin müdürlükçe yapılan işlem ve verilen kararlara karşı, öğrenme veya tebliğ tarihinden itibaren bir hafta içinde, işlemi yapan müdürlüğün bulunduğu yer aile mahkemesine şikayette bulunulabilir.

Aile Mahkemesi, yapılan işlemlerin yerine getirilmesini durdurabilir ve dosya üzerinden veya gerektiğinde velayet hakkı kendisine verilen taraf ile velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafı dinlemek suretiyle ivedilikle karar verir.

Şikayet üzerine verilen karara karşı, tebliğ tarihinden itibaren bir hafta içinde itiraz edilebilir. Mahkeme, itirazı incelemesi için dosyayı o yerde aile mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması halinde, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için birinci daireye, o yerde aile mahkemesinin tek dairesi bulunması hâlinde asliye hukuk mahkemesine, aile mahkemesi hakimi ile asliye hukuk mahkemesi hakiminin aynı hakim olması halinde ise en yakın aile mahkemesine veya asliye hukuk mahkemesine ivedilikle gönderir. İtiraz mercii, bir hafta içinde kararını verir. Merci, itirazı yerinde görürse işin esası hakkında karar verir. İtiraz üzerine verilen karar kesindir.

Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına Muhalefetin Cezası Nedir?

Çocuk teslimine dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin teslim emrine aykırı hareket edenler ile emrin gereğinin yerine getirilmesini engelleyenler, bir ay içinde yapılacak şikayet üzerine, fiil suç teşkil etse dahi, üç aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılır.

Çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin teslim emrine aykırı hareket edenler ile emrin gereğinin yerine getirilmesini engelleyenler, bir ay içinde yapılacak şikayet üzerine, üç günden on güne kadar disiplin hapsiyle cezalandırılır.

Kişisel ilişki kurulması için kendisine çocuk teslim edilen velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf, ilam veya tedbir kararında belirtilen sürenin bitiminde çocuğu belirlenen yere getirmezse, bir ay içinde yapılacak şikayet üzerine, fiil suç teşkil etse dahi, üç aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılır.

Yukarıda belirtmiş olduğumuz şikayetlerin yapılacağı görevli ve yetkili mahkeme, işlemi yapan müdürlüğün bulunduğu yerdeki aile mahkemesidir.

Şikayet olunana, şikayet dilekçesi ile birlikte duruşma gün ve saatini bildiren davetiye gönderilir. Davetiyede, savunma ve delillerini duruşma gününe kadar bildirmesi gerektiği; duruşmaya gelmediği takdirde yargılamaya yokluğunda devam olunarak karar verileceği ihtar olunur. Mahkeme, duruşmaya gelen şikayet olunanın, 5271 sayılı Kanunun 147'nci maddesinde belirtilen haklarını hatırlatarak savunmasını alır; gerekli araştırmayı yapar; dosyadaki delilleri değerlendirir; şikayet olunanın teslim emrine aykırı hareket ettiğini veya emrin gereğinin yerine getirilmesini engellediğini yahut sürenin bitiminde müşterek çocuğu belirlenen yere getirmediğini tespit ederse disiplin hapsi ile cezalandırılmasına, aksi takdirde şikayetin reddine karar verir

Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasında Yapılan Giderleri Kim Karşılar?

Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin yapılacak işlemler, Harçlar Kanunu ile diğer kanunlar uyarınca alınması gereken tüm harçlardan istisnadır. Ayrıca bu iş ve işlemlerin yürütülmesi için yapılacak tüm masraflar, avukatlık ücreti hariç, Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır.

Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin işlemleri hafta sonu ve resmi tatil günlerinde yerine getirmek üzere görevlendirilen uzman ve öğretmenlere bu kapsamda fiilen görev yaptıkları her teslim işlemi için, görevlendirilen diğer kişilere ise bu kapsamda görev yaptıkları her gün için (500) gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarda ödeme yapılır. Bu kapsamda uzman ve öğretmenlere bir ayda yapılacak ödeme tutarı (10000) gösterge rakamının, görevlendirilen diğer kişilere ise (5000) gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçemez. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesinti yapılmaz. Bu fıkra uyarınca yapılacak ödemelerden kadrolu veya sözleşmeli olup olmadığına bakılmaksızın görevlendirilen tüm personel yararlanır. Belirtilenlerin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Adalet Bakanlığınca belirlenir.

Konu hakkında ayrıntılı bilgi almak için boşana avukatından profesyonel destek almanızı önemle tavsiye ederiz.