Boşanma Davasında Hakim Neye Dikkat Eder

Boşanma Davasında Hakim Neye Dikkat Eder

Boşanma davası özellikle açılışı ve süreci bakımından farklılıklar gösteren, sonuçları bakımından da kişilerin hayatlarının şekillenmesini oldukça etkileyen dava türlerindendir.

Boşanma Davasında Hakim Ne Sorar?

Boşanma davası özellikle açılışı ve süreci bakımından farklılıklar gösteren, sonuçları bakımından da kişilerin hayatlarının şekillenmesini oldukça etkileyen dava türlerindendir. Nitekim çocukların velayetinden tutun da ekonomik özgürlüğün belirlenmesine kadar hayatın geri kalanını etkileyecek niteliktedir. Bundan dolayıdır ki davaların başından sonuna kadar pes etmeden tam anlamıyla takibinin yapılması ile alanında uzman boşanma avukatından hukuki destek alınmasını tavsiye ederiz.

Boşanma davasında hakimin dikkat ettiği hususlar davanın açılmasından itibaren başlayan ve ilk başta usuli işlemlere ilişkin olan durumlardır. Zira hakim, boşanma davasının aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Boşanma davasında hakim; boşanma davasının talep ve sonuçlarına bakar. Boşanmada maddi tazminat, boşanmada manevi tazminat talepleri bulunuyor mu, yoksulluk nafakası, iştirak nafakası talep edilmiş mi bunları inceler ve bu konularda boşanma davasında tanıklara sorular yöneltebilir ki kusur araştırmasını tam yapabilsin.

Hakim, kanunda belirtilen bazı istisnai durumlar haricinde boşanma davalarında iki taraftan birinin söylemediği şeyi veya vakıaları kendiliğinden dikkate alamaz ve onları hatırlatabilecek davranışlarda dahi bulunamaz. Ancak boşanma davalarında ayrıksı olan durumlardan bir tanesi geçici nafakalara ilişkin hususlardır. Zira boşanma davalarında hakim eşlerin barınmaları ve geçimlerine ilişkin önlemleri kendiliğinden dikkate almak zorundadır. Ancak hakim kendiliğinden delil toplayamaz. Boşanma davasında delil toplayabilecek durum tarafların ekonomik durumları ile sosyal inceleme raporu alınmasını sağlayarak çocukların velayetine ilişkin hususların düzenlenmesine ilişkindir. 

Boşanma davasında özellikle maddi ve manevi tazminatlar bakımından hakim tarafların talep ve sonuçlarıyla bağlıdır. Talep edilen miktardan fazlasına karar veremez ancak daha azına karar verebilir. Fakat mesela boşanma davalarında boşanma talep edilmişse dahi ayrılık kararı verebilir. 

Hakim boşnma davalarında boşanmaya sebep olan olayların aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında eşlere açıklama yaptırabilir ya da soru sorabilir. Hatta delil gösterilmesini isteyebilir.

Hakim boşanma davasını sevk ve idare edip yönetir. Boşanma davasında yargılama düzeninin bozulmaması için gerekli olan önlemleri de almak zorundadır. Boşanma davasında okunamayan ya da uygunsuz bir dilekçeye rastlarsa dilekçenin yeniden düzenlenmesini isteyebilir. Bunun için uygun bir süre verir ve eski dilekçe de dosyada kalır. Boşanma davasında dilekçelerin düzenlenmesi için verilecek süre içinde yeni bir dilekçe verilmezse hakim kanunen tekrar süre veremez.

Hakim boşanma davalarında Türk hukukunu kendiliğinden uygulamak zorundadır.

Hakim boşanma davasında altsoy ya da üstsoyunun davasında hakimlik görevi üstlenemez. Yine evlat edindiği kişinin davasında da hakimlik yapamayacaktır. 

Hakim boşanma davalarında her iki taraftan birine öğüt veremez ya da onlardan birine yol gösteremez. Herhangi bir görüş bildiremez ya da davanın tarafı olmayan üçüncü bir kişiye kanunen gerekmedi hallerde görüşünü açıklayamaz. Taraflardan biri ile davası varsa ya da aralarında düşmanlık bulunması halinde davaya bakamaz. 

Hakim boşanma davasının açılması ile öncelikli olarak dava şartlarınının mevcut olup olmadığını inceler. Bunlardan birincisi yargı yolunun caiz olmasıdır. İkincisi mahkemenin görevli olması üçüncüsü tarafların taraf ve dava ehliyetine sahip olmasıdır. Boşanma davasında vekil vasıtasıyla takip edilen davalarda vekilin davaya vekalet etme ehliyetine sahip olması ve usule uygun bir şekilde düzenlenmiş bir vekaletinin bulunması da şarttır.

Hakim boşanma davasında davacının yatırması gereken gider avansını yatırıp yatırmadığını da kontrol eder. Çünkü bu da dava şartıdır. Davacının boşanma davasını açarken hukuki yararının bulunup bulunmadığı da şartlar içinde mevcuttur. Hakim dava şartlarının bulunup bulunmadığını boşanma davasının her aşamasında kendiliğinden yani re'sen araştırır. Boşanma davasında taraflar da her zaman dava şartlarının bulunmadığını hakimden her zaman talep edebilir.

Hakim boşanma davasında dava şartı yokluğunu tespit ederse boşanma davasını usulden reddedecektir. Fakat hakim boşanma davasındaki dava şartı noksanlıklarının giderilmesi mümkün noksanlıklar olacağı yönünde kanaat getirmiş ise bu durumda taraflara noksanlığın tamamlanması için kesin süre verecektir. Hakim tarafından verilen sürede dava şartı noksanlığı giderilmezse bu sefer dava şartı yokluğundan davayı yine usulden reddedecektir.Boşanma davasında hakim davanın esasına girilmesinden önce dava şartı yokluğunu fark edememiş ise hatta taraflarca da ileri sürülmemiş ancak hüküm anında noksanlıklar giderilmiş ise önceden var olan dava şartı yokluğu nedeniyle dava usulden reddedilemeyecektir.

Boşanma davasında hakim dava dilekçesinde bulunması gereken hususları da inceleyecektir;
Yukarıda yer verdiğimiz dava şartları iken burada belirteceğimiz ise dava dilekçesinde bulunması gerekenlerden ibaret olacaktır;
Hakim dava dilekçesinde mahkemenin adının bulunup bulunmadığı, boşanma davasının davacısı ve davalının adlarının bulunup bulunmadığı, davacının kimlik numarasının yazıp yazmadığı, vekillerinin adları, dava konusunun bulunup bulunmadığı, davacının iddialarını belirtip belirtmediği hangi delillerle ispat edileceğinin bulunup bulunmadığı, hukuki sebeplerin varlığı, talep sonucunun açık ve net olup olmadığı, imzaların eksip olup olmadığı hususlarını inceler. Eğer hakim boşanma dava dilekçesinde yazılan hususlardan ad soyadın, TC kimlik numarasının, vekillerin ad soyadlarının, talep sonucunun ve imzaların eksik olduğunu görür ise boşanma davası taraflarına bu eksikliklerin giderilmesi için bir haftalık kesin bir süre verir. Eğer bu süre içinde taraflar hakimin belirttiği eksiklikleri gidermezler ise bu durumda hakim davayı açılmamış sayacaktır. 

Boşanma davasında davayı açan taraf yargılama harç ve giderlerini yani gider avansını aile mahkemesi veznesine yatırmak zorundadır. Hakim boşanma davası sırasında yatırılan gider avansının yeterli olmadığına kanaat getirir ise eksikliğin tamamlanması için hakim davayı açan tarafa iki haftalık kesin bir süre verecektir. 

Hakim boşanma davasında cevap dilekçelerinin verilme sürelerine de dikkat edecektir. Cevap dilekçeleri dava dilekçesinin davalıya tebliğ edilmesinden itibaren iki hafta içinde verilmelidir. Hakim bu süre içinde dilekçenin verilmediğini tespit ederse verilmemiş sayacaktır. Boşanma davasında taraflar durum ve koşullara göre cevap dilekçesinin bu süre içinde hazırlanabilmesinin zor olduğu durumlarda bu iki haftalık süre içinde mahkemeye başvurarak cevap süresinin uzatılmasını ek süre verilmesini hakimden isteyebilir. Hakim ek süre olarak 1 aylık bir süre verebilir ve bundan fazla süre veremez. Hakim ek süre kararını taraflara bildirecektir. 

Boşanma Davasında Hakim Ne Sorar?

Boşanma davasında hakim tanıklara tanıklık yaptığı kişilerle akrabalık ilişkisi olup olmadığını sorar ilk başta. Akrabalık tespit ettiği durumlarda ise tanıklıktan çekinme hakkı olduğunu bildirir. Tanığa yemin ettirir ve anlatacakları hususlarda doğru söyleyeceğine ilişkin yeminden sonra tanık tanıklık yaptığı konuyu anlatır. Örneğin tanık aldatma olayını açığa çıkartmak için tanıklık ediyor ise hakim aldatma olayını nerede gördüğünü, başka birinin olup olmadığını, ne zaman gördüğünü açıklattırır. Ya da kavga ve sair hakarete denk gelindiği durumlarda ne duyduğunu ya da ne gördüğünü açıklattırır. Tanığın doğruyu söyleyip söylemediğine yahut tanıklık için çağrıldığı hususlar dışında başka bir şey anlatıp anlatmadığına dikkat eder. Ayrıca hangi sürelere ilişkin daha doğru ifade ile hangi tarihte meydana gelen olayları anlattığına kanaat getirir. 

Hakim duruşma esnasında tanığın sözlü açıklamalarını zabıt katibi aracılığıyla tutanağa aldırır. Tutanağın altı tanıklık yapanlara da imzalattırılacaktır. Unutulmamalıdır ki tahkikat ve yargılamaya ilişkin işlemler ancak ve ancak tutanakla ispat edilebilir. 

Hakim tahkikatın bitmesinden sonra aynı duruşmada sözlü yargılama aşamasına geçer. Bu tefhimden sonra boşanma davası taraflarından birisinin talebi üzerine hakim sözlü yargılama duruşmasını erteleyebilir. Ancak sözlü yargılama için taraflara hakim ayrıca davetiye göndermez. Sözlü yargılamada mahkeme taraflara son sözlerini soracak ve buna göre hükmünü verecektir.

Hakim boşanma veya ayrılık davasının dayandığı olguların varlığına vicdanen kanaat getirmedikçe, bunları ispatlanmış sayamaz. Hakim kanıtları serbestçe takdir edecek ve tarafların her türlü ikrarları da hakimi bağlamayacaktır.

Anlaşmalı Boşanmada Hakim Ne Sorar?

Anlaşmalı boşanmada hakim tarafların talepleri ile bağlı olmayıp düzenlenmesini isteyebilir. Düzenleme konusunda hakimin önerdiği hususlar taraflarca kabul edilmez ise anlaşma sağlanamayacaktır. Hakimin boşanma kararı verilebilmesi için, tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Boşanmanın fer'î sonuçlarına ilişkin anlaşmalar, hakim tarafından onaylanmadıkça geçerli olmayacaktır.

Boşanma Davasında Hakim Kararını Neye Göre Verir?

Boşanma davasında da hakim Hukuk Muhakemeleri Kanununa tabi olmakla birlikte boşanma davası biraz daha ayrıksı hükümlere tabidir. Bu bakımdan hakim HMK ya tabi olmakla birlikte Türk Medeni Kanununda yer alan usullere göre de karar verecektir. Buna göre boşanma davasında hakim tarafların iddia ettiği ve açıkladığı hususlara vicdani kanaat ile yaklaşmak ve kararını buna göre vicdani kanaate göre vermek ve vicdani kanaat gereği bunları ispatlanmış saymalıdır. Hakim boşanma davasında iddiaların gerçek olup olmadığı hakkında taraflara yemin öneremez. Yani bir taraf boşanma davasında diğer tarafın söylediklerinin doğru olup olmadığı hususunda karşı tarafa yemin teklifinde bulunamayacağı gibi hakim de kendiliğinden yemin öneremeyecektir. Tarafların iddia ettikleri tüm hususlar vicdani kanaat gereği hakim tarafından değerlendirilir demiş bulunmakla birlikte yine tarafların yaşanmışlıklara ilişkin ikrarları da hakimi bağlamayacaktır. Çünkü boşanma davasında hakim delilleri serbestçe takdir eder. İşte bu yüzden boşanma davalarında çocuklara ilişkin nafaka olan iştirak nafakası, yoksulluk nafakası, Türk Medeni Kanunu 174. madde gereği maddi tazminat ve manevi tazminata ilişkin tarafların anlaşmaları hakim tarafından kabul görmedikçe geçerli olmayacaktır.

Boşanma davası ve boşanma avukatı hakkında ayrıntılı bilgi için boşanma avukatı ankara başlıklı makalemizi de okuyabilirsiniz.

BUNU DA BİL; Boşanma davasında ön inceleme duruşması hakkında bilgi edinmek için aşağıdaki videomuzu da izleyebilirsiniz.