Vesayet Davası ve Vasi Atanması

Vesayet Davası ve Vasi Atanması

Vesayet ve Vasi Tayini (atanması), vasi ataması Vesayet, bazı ergin kişiler ile velayet altında bulunmayan küçüklerin menfaatlerini korumaya yönelik 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu kapsamında düzenleme alanı bulan bir kurumdur.

Vesayet Davası ve Vasi Tayini (Atanması) 

Vesayet ve Vasi Tayini (atanması), vasi ataması Vesayet, bazı ergin kişiler ile velayet altında bulunmayan küçüklerin menfaatlerini korumaya yönelik 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu kapsamında düzenleme alanı bulan bir kurumdur. Vesayet altına alınma, kanuni bir zorunluluktan kaynaklanabileceği gibi kanunun işaret ettiği hallerde kişinin kendi isteği ile de mümkün olabilmektedir. Vesayet altına alınan kişilere vasi tayini yapılması zorunlu kılınmıştır. Vasi, vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının kişiliği ve malvarlığı ile ilgili bütün menfaatlerini korumak ve hukuki işlemlerde onu temsil etmekle yükümlüdür. Vesayeti gerektiren haller ilgili kanunda tahdidi olarak sayılmıştır. Bu haller TMK m. 404 vd hükme bağlanan küçüklük, kısıtlanma, hürriyeti bağlayıcı ceza alma ve kişinin kendi isteği ile vesayet altına alınmayı talep etmesi halleridir. Vesayet hallerinin varlığı halinde vesayet makamı gecikmeksizin vasi atamakla mükelleftir. Vesayet makamı sulh hukuk mahkemesidir. 

Vesayeti Gerektiren Haller 

Vesayeti Gerektiren Haller aşağıda belirtilmiştir.

1.Küçüklük: TMK m.404 hükmünün açık ifadesinden de anlaşılacağı üzere velayet altında bulunmayan küçükler vesayet altına alınacaklardır. Görevlerini yerine getirirken vesayeti gerektiren bir sebebin varlığını öğrenen nüfus memurları, idari makamlar, noterler ve mahkemelerin durumu vesayet makamına bildirme zorunluluğu bulunmaktadır. TMK m.470 uyarınca küçüğün üzerindeki vesayet, ergin olmasıyla sona erecektir. Sona erme, herhangi bir talep veya işleme gerek olmaksızın kendiliğinden gerçekleşmektedir.

2.Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı: Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle kendi işini göremeyen veya korunması ve bakımı gibi temel ihtiyaçları için kendisine sürekli yardım gereken ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan her ergin kısıtlanmaktadır. Akıl hastalığı veya zayıflığı sebebiyle kısıtlanmış ergin kişiler, kısıtlanmaya konu olan sebebin ortadan kalktığını resmi sağlık raporuyla ispatladıkları takdirde üzerindeki vesayet kalkacaktır. 

3.Savurganlık, Alkol veya Uyuşturucu Madde Bağımlılığı, Kötü Yaşam Tarzı, Kötü Yönetim: TMK m.406’da hükme bağlanan bu sebebe göre, savurganlığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya malvarlığını kötü yönetmesi sebebiyle kendisini veya ailesini darlık veya yoksulluğa düşürme tehlikesine yol açan ve bu yüzden devamlı korunmaya ve bakıma muhtaç olan ya da başkalarının güvenliğini tehdit eden her ergin kısıtlanır. 

4.Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Alma: Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkûm olan her ergin kısıtlanır. Cezayı yerine getirmekle görevli makam, böyle bir hükümlünün cezasını çekmeye başladığını, kendisine vasi atanmak üzere hemen yetkili vesayet makamına bildirmekle yükümlüdür. Hürriyeti bağlayıcı ceza sebebiyle vesayet altına alınan kişinin hapis cezasının bitmesiyle vesayet başvuruya gerek olmaksızın kendiliğinden sona erecektir. 

5.Kişinin kendi isteği ile vasi atanması: TMK m.408 uyarınca yaşlılığı, engelliliği, deneyimsizliği veya ağır hastalığı sebebiyle işlerini gerektiği gibi yönetemediğini ispat eden her ergin kısıtlanmasını isteyebilir.

Yaşlılara Vasi Tayin Edilmesi

Yaşlılara Vasi Tayin Edilmesi, Yaşlılar, demans, alzheimer gibi hastalıklara yakalandıkları zaman başkalarına muhtaç olmakta ve kendi işlerini gerektiği gibi yönetememektedir. Bu yüzden bu durumda olan yaşlılar için kısıtlanma talebiyle dava açılmaktadır. Görevli mahkemeye yapılacak başvurudan sonra mahkeme, talebin yerindeliğine ilişkin bir değerlendirme yaparak kişinin kısıtlanmasına gerek olup olmadığına yönelik karar verecektir. Mahkeme değerlendirmeyi yaparken kısıtlanması istenen kişi hakkında tam teşekküllü hastaneden alınmış sağlık raporu istemektedir.

Kimler Vasi Olarak Atanabilir?

Kimler vasi olarak atanabilir- Türk Medeni Kanunu kimlerin vasilik yapacağını düzenlemiş ve bazı şartlara tabi tutmuştur. Buna göre vasilik yapacak kişilerde erginlik, engelli veya kısıtlı olmama, vasiliğe vakit ayırabilecek olma şartları aranmaktadır. Buna ek olarak ilgili kanun eş ve yakın hısımlara öncelik vermiş, haklı sebepler engel olmadıkça, vesayet makamının vesayet altına alınacak kişinin öncelikle eşini veya yakın hısımlarından birini, vasilik koşullarına sahip olmaları kaydıyla bu göreve atayacağını hükme bağlamıştır. Vesayet makamınca yapılan bu atamada yerleşim yerlerinin yakınlığı ve kişisel ilişkiler göz önünde tutulmaktadır.

Kimler Vasi Olarak Atanamaz?

Kimler vasi olarak atanamaz- Kanun 418. maddesinde vasi olarak atanamayacak kişileri de belirtmiştir. Buna göre; kısıtlılar, kamu hizmetinden yasaklılar veya haysiyetsiz hayat sürenler, menfaati kendisine vasi atanacak kişinin menfaati ile önemli ölçüde çatışanlar veya onunla aralarında düşmanlık bulunanlar ve ilgili vesayet daireleri hâkimleri vasi olarak atanamayacaktır. Kanun kimlerin vasi olacağını veya olamayacağını belirmekle birlikte bir de 417. maddesinde vasilikten kaçınma hallerini düzenlemiştir. Bu düzenlemeye göre altmış yaşını doldurmuş olanlar, bedensel engelleri veya sürekli hastalıkları sebebiyle bu görevi güçlükle yapabilecek olanlar, dörtten çok çocuğun velisi olanlar, üzerinde vasilik görevi olanlar, Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı yardımcıları, bakanlar, hâkimlik ve savcılık mesleği mensupları vasilikten kaçınabilecek kişilerdir.

Vasi Atama Davası

Vasi atama davası- Vasi ataması talebinde bulunacak kişinin öncelikle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na uygun şekilde bir dilekçe düzenlemesi gerekmektedir. Bu dilekçede kısıtlanma sebebinin ve sebebe uygun delillerin de gösterilmesi gerekmektedir. Bu talebin iletileceği görevli mahkeme sulh hukuk mahkemeleridir. Vesayet işlerinde yetki, küçüğün veya kısıtlının yerleşim yerindeki vesayet dairelerine aittir. Vesayet makamının izni olmadıkça vesayet altındaki kişi, yerleşim yerini değiştiremez. Yerleşim yerinin değişmesi hâlinde yetki, yeni vesayet dairelerine geçer. Bu takdirde kısıtlama yeni yerleşim yerinde ilân olunur.

Vasi Atama Davası Usulü

Vesayete ilişkin davalar basit yargılama usulüne tabi davalardan olup hasımsız açılmaktadır. Dava açılmadan önce masraflar için harç yatırılması gerekmektedir. Vasi tayini davası için yatırılacak harç, maktu harçtır. Mahkeme, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle kısıtlamaya ancak resmî sağlık kurulu raporu üzerine karar vermektedir. Hâkim, karar vermeden önce, kurul raporunu göz önünde tutarak kısıtlanması istenen kişiyi dinleyebilir. Alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, savurganlığı, kötü yaşama tarzı, kötü yönetimi veya isteği sebebiyle kısıtlanan ilgili kişinin de hâkim tarafından dinlenmesi zorunlu kılınmıştır. Kişinin isteği ile kısıtlanma halinde de kişinin mahkeme tarafından dinlenilmesi oldukça önemlidir. Nitekim Yargıtay 18. Hukuk Dairesi’nin 11.09.2014, 22.12.2014, 20.01.2015 tarihli kararlarında istek üzerine yapılacak vasi atamalarında kişinin dinlenmesinin önemi açık ve net bir şekilde ifade edilmektedir. Şöyle ki;
 

• “……kısıtlı adayı dinlenmeden TMK 408’e dayalı kısıtlama kararı verilemez.”
•  
• “….kişinin yaşlılık nedenine dayalı kısıtlanması için bu dava açılmış, mahkemece taraflar ve davalı asil usulünce celbedilip dinlenmeden… davanın reddi bozmayı gerektirmiştir.”
•  
• “…kısıtlı adayı dinlendikten sonra karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile karar verilmesi doğru görülmemiştir.”

Kısıtlama kararı kesinleştikten sonra, kısıtlının yerleşim yeri ile nüfusa kayıtlı olduğu yerde ilân edilmektedir.

Vasinin Görevleri ve Görev Süresi

Vasinin görevleri ve görev süresi- Medeni Kanun’un ilgili hükmü uyarınca vasinin görevleri; defter tutmak, değerli şeylerin saklanması, taşınırların satılması, paraların yatırılması, ticarî ve sınaî işletmeleri yönetmek ve taşınmazların satılmasıdır. Vasi, görevini yerine getirirken kusurlu davranışıyla vesayet altındaki kişiye verdiği zarardan sorumlu tutulmaktadır. Ayrıca vesayet altındaki kişi adına kefil olmak, vakıf kurmak ve önemli bağışlarda bulunmak da yasaktır. Vasiler kural olarak 2 yıl için atanmaktadır. Vesayet makamı, bu süreyi her defasında ikişer yıl uzatabilmektedir. Bu şekilde 4 yılı dolan vasi, vasilikten çekinme hakkını kullanabilmektedir.

Vesayet Makamından İzin Alınması Gereken Durumlar

Aşağıdaki hâllerde vesayet makamı olan sulh hukuk mahkemesinin izin almak gerekmektedir:
1.    Taşınmazların alımı, satımı, rehnedilmesi ve bunlar üzerinde başka bir aynî hak kurulması,
2.    Olağan yönetim ve işletme ihtiyaçları dışında kalan taşınır veya diğer hak ve değerlerin alımı, satımı, devri ve rehnedilmesi,
3.    Olağan yönetim sınırlarını aşan yapı işleri,
4.    Ödünç verme ve alma,
5.    Kambiyo taahhüdü altına girme,
6.    Bir yıl veya daha uzun süreli ürün ve üç yıl veya daha uzun süreli taşınmaz kirası sözleşmeleri yapılması,
7.    Vesayet altındaki kişinin bir sanat veya meslekle uğraşması,
8.    Acele hâllerde vasinin geçici önlemler alma yetkisi saklı kalmak üzere, dava açma, sulh olma, tahkim ve konkordato yapılması,
9.    Mal rejimi sözleşmeleri, mirasın paylaştırılması ve miras payının devri sözleşmeleri yapılması,
10.    Borç ödemeden aciz beyanı,
11.    Vesayet altındaki kişi hakkında hayat sigortası yapılması,
12.    Çıraklık sözleşmesi yapılması,
13.    Vesayet altındaki kişinin bir eğitim, bakım veya sağlık kurumuna yerleştirilmesi,
14.    Vesayet altındaki kişinin yerleşim yerinin değiştirilmesi.

Vasilik Görevinin Sona Ermesi

Vasilik görevinin sona ermesi-Vasilik görevi; fiil ehliyetinin yitirilmesi, ölüm, vasilik süresinin sona ermesi, uzatılmaması, vasiliğe engel sebebin veya kaçınma sebebinin ortaya çıkması ve istek hallerinde sona ermektedir. Ayrıca vasi, görevini ağır surette savsaklar, yetkilerini kötüye kullanır veya güveni sarsıcı davranışlarda bulunur ya da borç ödemede acze düşerse, vesayet makamı tarafından da görevden alınabilmektedir.

Noterden Vasi Tayini Yapılabilir mi?

Noterden vasi tayini yapılabilir mi- Vasi ataması ancak mahkeme tarafından yapılabilmektedir dolayısıyla vasiyi görevli ve yetkili olan mahkeme tayin edecektir. Bu sebeple noterden vasi tayini yapılması mümkün olmamaktadır.

Vasi Maaşı Ne Kadardır?

Vasi maaşı- Vasi, olanak varsa vesayet altındaki kişinin malvarlığından, olanak bulunmadığı takdirde ise Hazineden karşılanmak üzere kendisine bir ücret verilmesini isteyebilir. Ödenecek ücret, yönetimin gerektirdiği emek ve yönetilen malvarlığının geliri göz önünde tutulmak suretiyle her hesap dönemi için vesayet makamı tarafından belirlenmektedir.

Vasi Tayini Dilekçe Örneği

Vasi Tayini Dilekçe Örneği

İSTANBUL (   ). SULH HUKUK MAHKEMESİNE

DAVACI: Ad Soyad (TC Kimlik No:…)
                Adres
VEKİLİ: Av. Ad Soyad
DAVALI: Hasımsız

KONU: Vasi atanması talepli dava dilekçesidir.

KENDİSİNE VASİ TAYİNİ İSTENİLEN: Ad Soyad

AÇIKLAMALAR:

1-) Kendisine vasi tayini istenilen … 1976 doğumludur, ileri derecede akıl hastalığı bulunmaktadır. Kendisi davacı müvekkilin oğludur. Kendisine psikotik bozukluğu teşhisi konulmuş olup ilgili hastalığa dair rapor dilekçe ekinde sunuludur.

2-) Davacının oğlu sürekli nöbetler geçirmekte ve ayırt etme gücü tedavi ile iyileşemeyecek düzeye gelmiştir. Bu nedenle davacı annesi, oğlunun tük bakım ve ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Bilincinin yerinde olmaması nedeniyle davacının oğlu banka, devlet işleri gibi işlemlerini yerine getirememekte davacı annesi, oğlunun hak kaybına uğramaması adına kendisini vasi tayini olarak atamak istemektedir.

3-) Tüm bu nedenlerle davacı müvekkilin annesi, oğlu adına vasi tayin edebilmesi için mahkemenize müracaat etme zorunluluğu hasıl olmuştur.

HUKUKİ SEBEPLER: TMK, TBK, HMK ve ilgili her türlü mevzuat.

HUKUKİ DELİLLER: Nüfus kayıt örneği, … Hastanesi sağlık raporu, nüfus kimlik kartı sureti, bilirkişi, tanık ve ilgili her türlü delil.

Sonuç ve Talep: Yukarıda belirtmiş olduğum hususlar çerçevesinde ... nın akıl hastalığından mütevellit kendisine vasi tayin edilmemi ve lehine dava açabilme yetkisinin verilmesini saygılarımla arz ve talep ederim.

                                                                               Makale;     Stj. Av. Zeliha GÖKTAŞ