Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Şartları

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Şartları

Anayasa mahkemesi bireysel başvuru nasıl yapılır- Anayasa Mahkemesinin norm denetimi, bireysel başvuru, yüce divan yargılamaları, siyasi parti kapatma davaları, siyasi partilerin mali denetimi, yasama dokunulmazlığı işleri

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Nasıl Yapılır?

Anayasa mahkemesi bireysel başvuru nasıl yapılır- Anayasa Mahkemesinin norm denetimi, bireysel başvuru, yüce divan yargılamaları, siyasi parti kapatma davaları, siyasi partilerin mali denetimi, yasama dokunulmazlığı işleri, milletvekilliğinin düşmesi işleri ile uyuşmazlık mahkemesi başkanı seçimi görev ve yetkileri bulunmaktadır. Bunlardan en önemlilerinden birisi Anayasa Mahkemesine bireysel başvurudur. Nitekim bireyler olağan kanun yolunu tükettikten sonra Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilirler. Bireysel başvurunun uygulamaya geçirilmesiyle, kamu gücünü kullanan kurum ve kişilerin yol açtıkları hak ihlallerine karşı 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren anayasal yargı denetimi başlatılmıştır. Buna göre, 23 Eylül 2012 tarihi itibarıyla herkes, Anayasa’mızda güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilmektedir. Bireysel başvuru doldurulmuş dilekçe örneği için aşağıdakileri tam olarak okumanız yeterli olacaktır. Ayrıca Anayasa mahkemesi bireysel bavuru kılavuzuna ulaşmak için linki tıklmanız yeterli. 

Aslında burada önemli olan husus Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda her türlü hukuki ihtilafın sonunda yani tüm başvuru yollarının tüketilmesinden sonra gidileceğinden idari işlemlerde idari işlemin iptaline, adli konularda ceza hukukuna, boşanma konusunda boşanma hukukuna hakim olunması şarttır. Nitekim öncelik bu konulara hakim olunmasından geçmekte olup konuların uzmanı bir avukattan hukuki destek alınmasını önemle tavsiye ederiz.

Bireysel başvuru, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde (İçtüzük) belirtilen şartlara uygun biçimde ve bireysel başvuru formu kullanılarak resmî dilde yapılır.

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Hakkı Nedir?

Bireysel başvuru, herkesin Anayasa tarafından güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla başvurabileceği bir hak arama şeklidir.

6/11/2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan İçtüzük değişikliğiyle bireysel başvuru formu yenilenmiştir. Başvuru formunun örneği, İçtüzük ekinde (EK-1) bulunmaktadır. Ayrıca Anayasa Mahkemesinin internet sitesinde (www.anayasa.gov.tr) yer almaktadır.

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru 

Bireysel başvuru Anayasa Mahkemesinin resmi internet sitesinde bulunana ve pdf olarak da indirilebilen başvuru formu doldurularak yapılmalıdır. Format bu form olup formun haricinde başka bir başvuru şekli ya da yolu bulunmamaktadır. Bu form doldurulmalı ve Anayasal hak ihlalinin ne olduğu formda açık bir şekilde belirtilmelidir. Ayrıca hangi şartlara göre yapılması gerektiğine ilişkin usul esasları 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde yer almaktadır.

Bireysel Başvuru Formu Nereden Alınır?

Bireysel başvuru formuna Anayasa Mahkemesinin resmi internet sitesinden ulaşılabileceği gibi Anayasa Mahkemesi ön inceleme bürosundan da temin edilebilmektedir.

Başvuru Formunda Hangi Bilgiler Yer Alır?

Başvuru formunda aşağıdaki hususlar yer alır:

a) Başvurucunun T.C. kimlik numarası, adı, soyadı, anne adı, baba adı, doğum tarihi, cinsiyeti, uyruğu, mesleği ve adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi. b) Başvurucunun tüzel kişi olması hâlinde; Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası, unvanı, adresi ve tüzel kişiliği temsile yetkili kişinin adı, soyadı ve T.C. kimlik numarası, MERSİS numarasının bulunmaması hâlinde tüzel kişinin vergi numarası veya kayıtlı olduğu sicil ve numarası ile varsa telefon numaraları ve kayıtlı elektronik posta adresi.

c) Başvurunun;

1) Avukat vasıtasıyla yapılması hâlinde; avukatın adı, soyadı, kayıtlı olduğu baro ve sicil numarası, yazışma adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi. 

2) Avukat olmayan kanuni temsilci vasıtasıyla yapılması hâlinde; kanuni temsilcinin T.C. kimlik numarası, adı, soyadı, anne adı, baba adı, doğum tarihi, uyruğu, yazışma adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi.

ç) Kamu gücünün ihlale neden olduğu iddia edilen işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre özeti.

d) Bireysel başvuru kapsamındaki güncel ve kişisel haklardan hangisinin hangi nedenle ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçeler ve delillere ait özlü açıklamalar.

e) İhlal edildiği iddia edilen temel haklar ve bunlara ilişkin açıklamaların birbirleriyle ilişkilendirilerek ayrı ayrı yapılması.

f) Başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamaların tarih sırasına göre yazılması.

g) Başvuru yollarının tüketildiği veya başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih. ğ) Başvuru mazeret nedeniyle süresi içinde yapılamamışsa buna dair açıklamalar.

h) Başvurucunun talepleri.

ı) Başvurucunun Mahkeme önünde devam eden bir başka başvurusu varsa numarası.

i) Varsa kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulması talebi ve bunun gerekçeleri.

j) Kısa mesaj (SMS) veya elektronik posta yoluyla bilgilendirme yapılmasını isteyip istemediği.

k) Başvurucunun veya avukatının ya da kanuni temsilcisinin imzası.

l) Varsa İçtüzük’ün 73. maddesi kapsamında maddi ve manevi bütünlüğüne yönelik tedbir talebi ve bunun gerekçeleri.

Bireysel Başvuru Nereye Yapılır?

Bireysel başvuru yapacak kişi hazırlamış olduğu bireysel başvuru formuyla birlikte Anayasa Mahkemesine doğrudan müracaatta bulunabilir.

Bireysel Başvurunun Avukatla Yapılması Zorunlu mu?

Bireyler bireysel başvuruyu avukat tutmadan yapabilecekleri gibi kanuni temsilcisi ya da avukatla da yapabilirler. Tavsiye edilen alanında uzman bir avukat vasıtasıyla bireysel başvurunun yapılmasıdır. Avukat vasıtasıyla yapılan bireysel başvurularda hukuka uygun şekilde noterden çıkartılmış vekaletname suretinin bulunması şarttır. Vekalette Türkiye Barolar Birliği pulu da bulunmalıdır.

Bireysel Başvuruda Kimlik Gizli Tutulabilir mi?

Bireysel başvuruda bulunan kişi gerekçesini de belirtmek kaydıyla kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulmasını talep edebilir.

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Harcı 

Anayasa mahkemesi bireysel başvuru harcı- Bireysel başvurular harca tabidir. Harç tutarı 2020 itibarı ile 446,90 TL'dir. Bireysel başvuru formuna harcın yatırıldığına dair makbuzun da eklenmesi şarttır. Bireysel başvuru harcının ödeme gücünde olmayan başvurucu adli yardım talebinde bulunarak başvuru harcı yatırmayabilir. Bireysel başvuru yapıldıktan sonra başvuru yapan kişiye makbuzla birlikte evrakların teslim alındığına ilişkin alındı belgesi verilir ve bu alındı belgesi üzerinde yazan tarih bireysel başvuru tarihi olarak kabul edilir. 

Bireysel Başvuru Durumu Takip Edilebilir mi?

Başvurunun kayda alındığı ve başvuru numarası Anayasa Mahkemesince başvurucuya bildirilmektedir. Daha sonra yapılacak yazışmalar, bildirilen bu başvuru numarası üzerinden yürütülür. Başvurunun aşamaları e-Devlet sistemi üzerinden takip edilebilir. Anayasa Mahkemesince başvurunun idari yönden reddine, kısmen/tamamen kabul edilemezliğine ya da esasına ilişkin olarak verilen kararlar başvurucuya tebliğ edilir.

Bireysel Başvuru Formunda Eksiklik Varsa Ne Olur?

Başvuru evrakında herhangi bir eksiklik bulunması hâlinde eksikliğin giderilmesi için başvurucu veya varsa vekiline on beş günü geçmemek üzere bir süre verilir ve geçerli bir mazereti olmaksızın bu sürede eksikliğin tamamlanmaması durumunda başvurunun reddine karar verileceği bildirilir. Bireysel başvuru yapılması ile birlikte başvuru yapılmasına sebebiyet veren işlem kaldığı yerden devam eder. İşlemin durması ya da infazı icrası engelleyici bir etki yaratılmaz. Bireysel başvurular sıraya konulur ve bu sıra başvuru sırası olarak belirlenmiş olan dosyaların geliş sırasıdır. Bireysel başvuru yapıldıktan sonra kişi başvurudan vazgeçerse feragat edildiğinden dolayı düşme kararı verilebilir.

Bireysel Başvuruyu Kim Yapılabilir?

Bireysel başvuru ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilir. Kamu tüzel kişileri bireysel başvuru yapamaz. Özel hukuk tüzel kişileri sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilir. Yalnızca Türk vatandaşlarına tanınan haklarla ilgili olarak yabancılar bireysel başvuru yapamaz.

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Süresi

Anayasa Mahkemesi Bireysel başvuru süresi başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gündür. Otuz gün geçtikten sonra yapılan başvurular reddolur. nayasa Mahkemesi adli tatile tabi değildir. Mahkeme, adli tatil döneminde çalışmaya devam ettiği için başvuru süresi ile verilen diğer süreler işlemeye devam eder.ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmesi şarttır. 
Anayasa Mahkemesi dört nedenden birinin varlığını saptadığı takdirde başvuruyu açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez bulmaktadır.
İhlal iddialarının temellendirilememesi (şikayetin temelsiz olması)
İddiaların salt kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlara ilişkin olması (kanun yolu şikâyeti)
Başvurunun karmaşık veya zorlama şikâyetlerden ibaret olması (karmaşık veya zorlama şikâyet)
Temel haklara yönelik bir müdahalenin olmaması veya müdahalenin meşru olduğunun açık olması (bir ihlalin olmadığının açık olduğu şikâyet)
Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruda bulunan kişinin açıkça feragat etmesi, davasını takipsiz bıraktığının anlaşılması, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması, Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi durumlarında düşme kararı verilir.
Bireysel başvuruda kanunun ilgili maddelerindeki şartların gerçekleşmesi ile birlikte duruşma yapılabileceği gibi, tanık ve uzman görüşü alınabileceği gibi keşif yapılmasına da karar verilebilir.
Bireysel başvuru incelemesinde Komisyonlar, Bölümler ve Genel Kurul tarafından verilen kararlar kesindir. Ancak başvurunun süresinde yapılmadığı, 59. ve 60. maddelerdeki şekil şartlarına uygun olmadığı ve tespit edilen eksikliklerin verilen kesin sürelerde tamamlanmadığı hâllerde Komisyonlar Başraportörünce verilen başvurunun idari yönden reddi kararlarına karşı Komisyonlara itiraz edilebilir. Bu konuda Komisyonların verdiği kararlar kesindir.

Anayasa Bireysel Başvuruda Tedbir Kararı Verilir mi?

Başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun anlaşılması halinde temel hakların korunması için zorunlu görülen tedbirlere resen veya başvurucunun talebi üzerine karar verilebilir.

Bireysel Başvuru Kapsamındaki Haklar Nelerdir

Bireysel başvuru kapsamındaki haklar 

• Yaşam hakkı
• Mülkiyet hakkı
• Din ve vicdan hürriyeti
• İşkence ve kötü muamele yasağı
• Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti
• Zorla çalıştırma yasağı
• Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı
• Kişi güvenliği ve hürriyeti hakkı
• Adil yargılanma hakkı 
• Seçme ve seçilme hakkı
• Suç ve cezaların kanuniliği 
• Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı
• Eşitlik hakkı
• Konut dokunulmazlığı ve haberleşme hürriyeti dir

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Zamanaşımı

Anayasa mahkemesi bireysel başvuru zamanaşımı 30 gündür. Nihai karar verilmiş ve iç hukuk yolları tüketilmiş ve en son mahkemeden kesin karar alınmış ise bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunulabilir. Anayasa mahkemesine 30 gün geçtikten sonra yapılan bireysel başvurular ne yazık ki süre aşımı nedeniyle reddolacaktır.

İdare Hukuku Avukatı Hukuki Değerlendirme

Yukarıda da izah edilenler kapsamında Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru kanun yollarının tüketilmesinden itibaren yapılabilecek bir başvuru şeklidir. Kişilerin Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru müracaatlarında avukat tutma zorunlulukları yoktur. Ancak diledikleri takdirde Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru için alanında uzman avukat vasıtasıyla da bu başvurularını yapabilirler. Burada bizim üzerinde durmamız gereken ve çokça soruyla karşılaştığımız bir husus Anayasa Mahkemesinin başvuru gerekçesiyle bağlı olup olmadığı hususudur. Buna açıklık getirecek olursak Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkındaki Kanunun 43. maddesi dosya üzerinden inceleme ve gerekçeyle bağlı olunmadığına ilişkin olup ilgili madde "mahkemenin, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya aykırılığı hususunda ileri sürülen gerekçelere dayanma zorunluluğu yoktur. Mahkeme, taleple bağlı kalmak şartıyla başka gerekçeyle de Anayasaya aykırılık kararı verebilir" şeklinde düzenlenmiştir. Buradan da görüleceği üzere Anayasa Mahkemesinin kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya aykırılığı hususunda ileri sürülen gerekçelere dayanma zorunluluğu olmadığından kişiler bireysel başvurularında kaçırmış ya da yazmayı unutmuş oldukları Anayasaya aykırılık hususlarını kaçırmalarından ötürü endişelenmemelilerdir. Nitekim Anayasa Mahkemesi re'sen de bu inceleme ve araştırmayı yapabilmektedir. Kişilerin bireysel başvuruları sıralarında bireysel başvuruları hangi konu ile ilgiliyse o konuda uzmanlaşmış avukat vasıtasıyla başvurularını yapmaları tavsiye olunur. Bu sebeple idare hukuku konularında idare hukuku avukatı, askeri ceza konularında askeri ceza avukatı, boşanma hukuku konularında boşanma avukatı, iş hukuku konularında iş hukuku avukatı, bilişim hukuku ile ilgili alanlarda bilişim hukuku avukatı,  tıp hukuku alanlarında tıp hukuku avukatı ya da sağlık davalarına bakan avukatlar dan destek almaları yararlı olacaktır.