Akaryakıt İstasyonlarına Kesilen İdari Para Cezalarının İptali Davası

Akaryakıt İstasyonlarına Kesilen İdari Para Cezalarının İptali Davası

İdare hukukunun bir alt dalı olan enerji hukuku; petrol piyasalarını ve de Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun vermiş olduğu kararlara ilişkin uygulanan idari para cezalarının iptali ile akaryakıt istasyonu mühürleme işleminin yürütmesinin durdurulma

İdare hukukunun bir alt dalı olan enerji hukuku; petrol piyasalarını ve de Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun vermiş olduğu kararlara ilişkin uygulanan idari para cezalarının iptali ile akaryakıt istasyonu mühürleme işleminin yürütmesinin durdurulması ve mühürleme işleminin iptali gibi dava türlerini de kapsamaktadır. 

Şimdi idari para cezalarının iptaline geçmeden önce denetlenecek kişilerin yükümlülükleri ile Denetim yapacak kurum personelinin yetkilerinden bahsedelim.

Denetlenen Gerçek veya Tüzel Kişilerin Yükümlülükleri Nelerdir?

Enerji piyasası düzenleme kurulunca denetim yapan personelin denetimlerinde denetlenen gerçek veya tüzel kişiler yasal defer ve kayıtlar ile belgeleri ve de işletme tesis yatırımlarını denetleme yapan personele sunmakla yükümlüdürler. Bu sırada denetlenen tüzel kişiler ya da gerçek kişilerin her türlü numune alınmasını sağlamaları da zorunludur. Eğer denetleme yapan personel talep etmiş ise her türlü defter belge alının denetlenen kişilerce ibraz edilmesi hatta ve hatta talep edilmesi halinde bir suretlerinin ilgililere verilmesi ile denetleyicilerin uygun bir ortamda denetlemelerini yapmasının sağlanması bir gerekliliktir. 

Yine denetim görevini yerine getiren kurum personeli talep ettiği takdirde denetlenen kişi ya da kuruluşlarca yazılı ya da sözlü bilgi verilmesi ile tutanakların yetkililerce imza altına alınması zorunluluktur. Bir diğer zorunluluk ise denetlenen kişilerin gizliliği sebep sunarak bilgi ve belgeleri sunmama gibi bir hakları da bulunmamaktadır.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Denetim Personelinin Yetkileri Nelerdir?

Enerji piyasası düzenleme kurulunun denetim görevini yerine getiren personel denetlemekle yükümlü olduğu yerleri incelemeye bulduğu emtialardan örnek almaya ve gereken durumlarda bu kuruluşları ihtar etme ile bunları geçici olarak mühürlemeye ve mühürleri kaldırmaya yahut kuruluşların çalışmalarını yine geçici olarak durdurmaya karar verebilirler.

Denetleme personeli lüzum üzerine ilgili bilgi ve belgeleri istemeye incelemeye suretlerini alarak yerinde inceleme yapmaya yetkilidirler. 

Mühürleme İşleminin İptali Davası

Yapılan idari işlem işlem ile şirketlerin tank ve pompalarının mühürlenmesi işlemleri ile karşılaşılmakta, bu işlemlere ise süresinde dava açılabilmektedir. Nitekim açılacak bu iptal davalarının yürütme durdurma talepli olarak açılması şirket için daha yararlı olacaktır. İptal davası daha doğru bir ifade ile mühürleme işleminin iptali davasında dava süresi mühürleme işleminden itibaren 60 gün içinde açılmalıdır. Zira 60 gün içinde açılmayan davalar ne yazık ki süre aşımı nedeniyle de reddolacaktır. EPDK işlemi sonrası bu işlemin iptali için açılacak davada yürütme durdurma da talep edilebilecek ve 2577 sayılı kanunda yer alan hususların birlikte gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılacaktır. Zira EPDK'nın mühürleme işlemi sonrasında açılacak davada mühürleme işleminin açık bir şekilde hukuka aykırı olması ve idari işlemin uygulanması ile telafisi güç ya da imkansız zararların gerçekleşebileceği hususları birlikte bulunmakta ise mahkeme dava süreci içinde mühürleme işleminin yürütmesinin durdurulmasına karar verebilecektir. 

EPDK İdari Para Cezasının İptali Davası

EPDK denetleme personeli tarafından akaryakıt istasyonlarına kesilen idari para cezalarının iptali için de idare mahkemelerinde iptal davaları açılabilmektedir. Aynı şekilde idari para cezalarına ilişkin işlemin yürütmesinin durdurulması da talep edilebilmekte ve idare mahkemesi vereceği yürütme durdurma kararı ile idari para cezalarının yürütmesini durdurmakta böylece de kişilerin maüduriyeti dava sonuna kadar durdurulmuş olmaktadır. İdari işlemin iptali davası yukarıda da izah ettiğimiz üzere işlem tarihinden itibaren 60 gün içinde açılmalı ve yürütme durdurma da talep edilmelidir. Nitekim genelde kurum tarafından kesilen cezalarda otomasyona yansımayan akaryakıt tespit edildiği ve bundan dolayı da idari para cezası uygulandığıdır. Kanunilik ilkesi, ortaya çıkan sonuca ceza uygulanabilmesini, fiilin kanunlarda açık bir şekilde kabahat veya suç olarak tanımlanması şartına bağlamaktadır. Tipiklik unsuru olarak da ifade edilen kanunî unsur, somut fiilin kanunda belirlenmiş soyut hukuk normuna uygun olmasını ifade etmektedir. 5015 sayılı Kanun'un 4. maddesindeki düzenlemenin, lisans sahiplerinin genel nitelikli hak, kısıtlama ve yükümlülüklere ilişkin olduğu, anılan maddenin birinci ve ikinci fıkrasının, lisans sahiplerine, lisans hangi faaliyete (rafinerici, taşıma, iletim, bayilik v.b) ilişkin olarak verilmişse, sadece buna ilişkin alanda piyasa faaliyetinde bulunabilecekleri ve bu hakkın lisansta kayıtlı hususlar dahilinde kullanılabileceğine ilişkin koşulları düzenlediği açıktır. Nitekim kurul tarafından verilecek idari para cezaları;

Aşağıdaki hallerde iki milyon Türk Lirasından az olmamak ve on milyon Türk Lirasını geçmemek üzere fiilin işlendiği tarihten bir önceki yılda ilgili lisansa konu petrol piyasası faaliyetinden elde edilen net satış hasılatının binde ondördü oranında idari para cezası uygulanır:
1) Rafinerici, dağıtıcı, taşıma, ihrakiye, işleme, depolama, iletim, madeni yağ üretimi ve serbest kullanıcı lisansı kapsamına giren faaliyetlerin lisans almaksızın yapılması.
2) 18 inci maddenin ihlali.
3) 4 üncü maddenin dördüncü fıkrasının (l) bendinin ihlali.
4) 8 inci maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinin ihlali.
b) Bayilik lisansı sahipleri yönünden (a) bendinde yer alan cezaların yarısı uygulanır.
c) Ulusal marker ekleme işlemlerine nezaret etmek üzere yetki verilen bağımsız gözetim firmalarına, yükümlülüklerini yerine getirmemeleri hâlinde ulusal markere ilişkin olarak lisans sahibine (a) bendi uyarınca uygulanan cezanın dörtte biri uygulanır.
ç) Aşağıdaki hallerde bayilik faaliyetinde bulunanlar hariç olmak üzere sorumlulara, bir milyon iki yüz elli bin Türk Lirasından az olmamak ve altı milyon iki yüz elli bin Türk Lirasını geçmemek üzere fiilin işlendiği tarihten bir önceki yılda ilgili lisansa konu petrol piyasası faaliyetine ilişkin net satış hasılatının binde onikisi oranında idari para cezası uygulanır:
1) 9 uncu maddede yer alan kısıtlamalara uyulmaması (yedinci fıkra hariç).
2) 5 inci, 6 ncı ve 7 nci maddelerin ihlali.
3) Kurumca, 10 uncu madde gereği yapılan uygulamaların dolaylı veya dolaysız olarak engellenmesi veya engellemeye teşebbüs edilmesi.
d) Aşağıdaki hallerde sorumlulara, beş yüz elli bin Türk Lirasından az olmamak ve iki milyon yedi yüz elli bin Türk Lirasını geçmemek üzere fiilin işlendiği tarihten bir önceki yılda ilgili lisansa konu petrol piyasası faaliyetine ilişkin net satış hasılatının binde onbiri oranında idari para cezası uygulanır:
1) 4 üncü maddenin üçüncü fıkrasının ihlali.
2) Bayilik faaliyetinde bulunanlar hariç olmak üzere 4 üncü maddenin üçüncü fıkrası ile dördüncü fıkrasının (d) ve (l) bendi dışındaki hükümlerinin ihlali.
3) Bayilik faaliyetinde bulunanlar hariç olmak üzere sahip olunan lisansın verdiği haklar dışında faaliyet gösterilmesi.
4) 12 nci maddede yer alan hükümler dahilinde iletim ve depolama tesislerine erişimin dolaylı veya dolaysız olarak engellenmesi.
5) 17 nci maddenin ihlali.
e) Serbest kullanıcı lisansı sahiplerince (d) bendinde yer alan fiillerin işlenmesi hâlinde, elli bin Türk Lirasından az olmamak ve yüz bin Türk Lirasını geçmemek üzere fiilin işlendiği tarihten bir önceki yılda ilgili lisansa konu petrol piyasası faaliyetine ilişkin net satış hasılatının binde beşi oranında idari para cezası uygulanır.
f) Aşağıdaki hallerde sorumlulara yüz yirmi beş bin Türk Lirasından az olmamak ve altı yüz yirmi beş bin Türk Lirasını geçmemek üzere fiilin işlendiği tarihten bir önceki yılda ilgili lisansa konu petrol piyasası faaliyetine ilişkin net satış hasılatının binde onu oranında idari para cezası uygulanır:
1) Lisans almaksızın bayilik faaliyeti yapılması.
2) 9 uncu maddenin yedinci fıkrasının ihlali.
3) 8 inci maddenin ihlali (8 inci maddenin ikinci fıkrasının (b) bendi hariç).
4) Bayilik lisansı sahiplerince lisansın verdiği haklar dışında faaliyet gösterilmesi.
5) 4 üncü maddenin üçüncü fıkrası ile dördüncü fıkrasının (d) ve (l) bendi dışındaki hükümlerinin bayilik lisansı sahiplerince ihlali.
6) Bayilik lisansı sahiplerince 10 uncu maddenin ihlali.
g) Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca ulusal petrol stoğu tutma yükümlülüğü bulunan lisans sahiplerine, tespit tarihinde eksik tutulan her bir ton ürün için iki yüz elli Türk Lirası idari para cezası verilir. Eksik tutulan stok miktarının hesabında ton küsuratı dikkate alınmaz. Bu bent kapsamında uygulanan idari para cezası, ulusal petrol stoğunun tamamlayıcı kısmının finansmanı için kullanılır.
ğ) Kurum tarafından yapılan düzenlemeler uyarınca biodizel, etanol ve benzeri harmanlama yükümlülüğü bulunan lisans sahiplerine, eksik harmanlanan her bir metreküp ürün için iki yüz elli Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
h) (Ek:29/4/2021-7318/9 md.)(1) Denetim sistemini usulüne uygun olarak kurmak ve uygulamak üzere yetkilendirilen tüzel kişilere, yükümlülüklerini yerine getirmemeleri hâlinde dağıtıcı lisansı sahibine (ç) bendi uyarınca uygulanan cezanın onda biri uygulanır.
ı) Yukarıda belirtilenlerin dışında kalan ancak bu Kanunun getirdiği yükümlülüklere, ikincil mevzuat veya lisans hükümlerine, Kurul kararlarına uymayanlara Kurumca yüz on bin Türk Lirasından az olmamak ve beş yüz elli bin Türk Lirasını geçmemek üzere fiilin işlendiği tarihten bir önceki yılda ilgili lisansa konu petrol piyasası faaliyetine ilişkin net satış hasılatının binde sekizi oranında idari para cezası uygulanır. Ceza uygulanan bir fiilin iki yıl geçmeden aynı kişi tarafından tekrar işlenmesi hâlinde, idari para cezaları iki kat olarak uygulanır.

Unutulmamalıdır ki verilen idari para cezalarına karşı yargı yoluna başvurulması, ilgili vergi dairesine idari para cezasına ilişkin banka teminat mektubu verilmesi durumu hariç tahsil işlemlerini durdurmaz.