Güvenlik Soruşturmasında Dava Açma Süresi Ne Kadardır

Güvenlik Soruşturmasında Dava Açma Süresi Ne Kadardır

Öncelikle belirtmek gerekir ki güvenlik soruşturmasına ilişkin işlemler idare hukukuna ilişkin işlemler olup idari yargının konusuna giren bireysel nitelikteki işlemlerdir. Ancak açılacak davalarda güvenlik soruşturmasının iptali değil, güvenlik soru

Güvenlik Soruşturmasında Dava Açma Süresi Ne Kadardır?

Öncelikle belirtmek gerekir ki güvenlik soruşturmasına ilişkin işlemler idare hukukuna ilişkin işlemler olup idari yargının konusuna giren bireysel nitelikteki işlemlerdir. Ancak açılacak davalarda güvenlik soruşturmasının iptali değil, güvenlik soruşturmasının olumsuz olması sebebiyle kişinin memurluktan/askerlikten/polislikten ilişiğinin kesilmesine ilişkin işlemin iptali istenmelidir. Güvenlik soruşturmasına ilişkin sonuçlar sebebiyle, daha iyi bir ifadeyle açıklamak gerekirse güvenlik soruşturması olumsuz gelmesi sebebiyle memuriyet işlemleri sonlandırılan kişilerin açacakları iptal davalarını idari yargıda açmaları gerekmektedir. Bu davalarda davalı idare, o idari işlemi yapan yani olumsuz güvenlik soruşturmasına istinaden atama işlemini iptal eden ya da sözleşmeyi fesheden kurum olacaktır. Anlaşılacağı üzere bu davalarda görevli mahkeme idare mahkemesi olmakla birlikte yetkili mahkeme idari işlemi yapan kurumun bulunduğu yer idare mahkemesi olacaktır. 

Güvenlik soruşturmasının olumsuz geldiğini öğrenen işlemleri sonlandırılmış memur/asker/polis adayı Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezine (CİMER) durumu hakkında bilgi almak ya da güvenlik soruşturmasının neden olumsuz geldiğini öğrenmek için başvurmakta ve ne yazık ki talebine olumlu bir cevap alamamaktadır. Bunun sebebi gayet doğaldır. Nitekim Güvenlik Soruşturması Arşiv Araştırması Yönetmeliğinin 13. maddesine göre güvenlik soruşturmasının sebebi hakkında bilmesi gerekenler haricinde bilgilendirme yapılması yasaktır. Sebep hiçbir şekilde idareye ya da CİMER'e başvurarak öğrenilmez. Ancak ve ancak iptal davası açınca sebebi öğrenilebilir. 

CİMER'e Ne Zaman Başvurmalıyım?

CİMER'e başvuruyu işlemlerinizin sonuçlanmaması durumunda örneğin memuriyete başvurunuz hakkında şahsınıza bilgi verilmemesi durumunda yapabilirsiniz. CİMER bu durumda size cevap verecek ve işlemlerinizin devam edip etmediğini ya da güvenlik soruşturmanızın olumsuz geldiğini bildirecektir. Özellikle Türk Silahlı Kuvvetler ya da Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesine girmeye çalışan kişilerin bu yöntemi denemeleri faydalı olacaktır. Diğer memurlar başvuru yaptıkları kuruma yazılı müracaat yaparak işlemleri hakkında daha net bilgi alabilirler. 

İdari Dava Açma Süresi Ne Kadardır?

İdari dava açma süresi 60 gündür. 60 günlük süre olumsuz işlemin tebliğ edilmesinden itibaren başlar. CİMER'e yapılacak itiraz süreyi durdurur.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken şey CİMER'e ya da işlemi yapan idareye başvurunun itiraz niteliğinde olmuş olmasıdır. Yoksa CİMER'e ya da işlemi yapan idareye güvenlik soruşturmasının neden olumsuz geldiğini öğrenmek amacıyla yapılan başvuru itiraz niteliğinde olmadığı için süreleri durdurmayacaktır. Ayrıca dava açma süresi 60 gün olmakla birlikte itiraz ile süre dursa da itiraz üzerine idarenin 60 gün içinde bu itiraza olumlu ya da olumsuz cevap vermesi beklenir. 60 gün sonunda idareden olumsuz bir cevap gelirse ilk dava açma süresi olan 60 günlük süre tekrar işlemeye başlayacaktır. Örneğin kişi 60 günlük dava açma süresi içerisinde idareye itiraz etmiş olsun ve bu itirazını 10 gün geçtikten sonra yapsın. İdare 60 gün içerisinde olumsuz bir cevap verirse kişinin tekrar 60 gün süresi kalmayacak 50 günlük dava açma süresi kalmış olacaktır. Zira idareye 10 günlük süre geçtikten sonra başvurmuştur. 

İdare 60 Gün İçinde Cevap Vermezse Ne Olur?

Kişi 60 gün içinde CİMER'e ya da İdareye başvurmuş olsun. İdare bu başvuruya 60 gün içinde yanıt vermelidir. Ancak 60 gün içinde yanıt vermezse 60 gün sonunda itirazı zımnen reddetmiş olacaktır. Anlaşılacağı üzere idare ya da CİMER yapılan itirazı 60 gün içinde sonuçlandırmaz ya da cevap vermez ise itiraz reddedilmiş sayılacak ve kişi ilk 60 günlük süresi içerisinde dava açmak zorunda kalacaktır. Kısaca toparlamak gerekirse CİMER ya da idareye yapılacak olan başvuruların itiraz niteliğinde olması gerekir. İtiraz niteliğinde değilse 60 günlük dava açma süresini durdurmaz. Sürenin durması için itiraz niteliği olması ile birlikte bu itiraza idare tarafından yine yeni bir 60 günlük süre içinde cevap verilmezse itiraz reddolmuş sayılacak ve ilk 60 günlük kalan süre içinde dava açılması gerekecektir. Ayrıca idareye yapılan itiraz bir kere olur. CİMER'e yapılan itiraz üzerine cevap gelmezse tekrar CİMER'e ya da idareye yazmak veyahut itiraz etmek süreleri tekrar durdurmaz. Örneğin kişi 60 günlük dava açma süresi içerisinde CİMER'e itiraz etti diyelim. Bu itiraz üzerine süreler durur. Ancak 60 gün sonra zımnen itiraz reddolmasına karşın dava açmak yerine tekrar CİMER veya İdareye başvuru yapmak, itiraz etmek süreleri durdurmayacağı gibi süresinde dava da açılmazsa ne yazık ki hak kaybına uğranılacaktır. 

İdare hukuku, İdari yargı uzmanlık gerektiren bir hukuk dalıdır. Bu yüzden hak kaybına uğramamak, davanın aleyhe sonuçlanmasını engellemek maksadıyla sıkı çalışılması ve gerekçeli savunmaların hazırlanması gerekecektir. İdare hukukunda sürelerin yanlış takibi ya da tecrübesizlik sebebiyle öngörülmemesi durumlarında dava süre aşımı dolayısıyla usulden reddolacak ve hak kaybı dolayısıyla kişi memuriyetinden/askerliğinden/polisliğinden olacaktır.

Aşağıda CİMER'den önceki kuruluş olan BİMER'e yapılan başvuruların ve sonrasında yaşanılan olayların vuku bulduğu ve süre aşımı sebebiyle hak mahrumiyetinin yaşandığı bir Danıştay kararına yer verilmiştir. İdare Mahkemelerinde süre takibi davanın usulden reddini engelleyecektir. Bunun için davanın profesyonel idare hukuku uzmanları tarafından takibi kişinin geleceği açısından büyük bir önemi haizdir.

TC.

Danıştay

12. Dairesi

Esas:2019/...

Karar:2019/...

Tarih:../.../2019

Temyiz Kanun Yoluna Başvuruna

Davacı:

Vekili:...

Davalı:...

İSTEMİN KONUSU : …. İdare Mahkemesi, ... İdari Dava Dairesinin … tarihli ve E:…. sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : ...Eğitim Tugay Komutanlığı'nda Uzman Onbaşı olarak görev yapan davacının, güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığından bahisle sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin Hava Kuvvetleri Komutanlığının ...tarihli ve ...-...sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti : … İdare Mahkemesince verilen … tarihli ve E:… sayılı kararda; her ne kadar davacı tarafından, Başbakanlık İletişim Merkezi'ne yapılan başvurular sebebiyle dava açma süresinin durduğu ve son başvuru üzerinden 60 gün içinde cevap verilmemesi üzerine dava açıldığı ileri sürülmekte ise de; Başbakanlık İletişim Merkezi'nin, işlemi tesis eden Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın üst makamı olmaması sebebiyle başvurunun, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 11. maddesi uyarınca işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurmayacağı, dava konusu işlemin, 27.04.2017 tarihinde davacıya tebliğ edildiği, 2577 sayılı Kanun hükmü uyarınca tebliğ tarihini izleyen günden itibaren dava açma süresinin başlayacağı dikkate alındığında, 27.04.2017 tarihinden itibaren 60 gün içinde ve 26.06.2017 tarihine kadar, son günün Ramazan Bayramı tatiline rastlaması sebebiyle, en son resmi tatilin bitişini izleyen ilk çalışma günü olan 28.06.2017 tarihine kadar dava açılması gerekirken, bu süre geçirildikten sonra 19.03.2018 tarihinde açılan davanın esasının, süreaşımı nedeniyle incelenmesine olanak bulunmadığı, davacı tarafından, dava konusu işlemde başvuru süresi ve yerinin gösterilmemesinin Anayasa'nın 40/2. maddesi hükmüne aykırı olduğu dolayısıyla şekil açısından sakat olduğu ve davanın süresinde olduğu ileri sürülmekte ise de, idarenin Anayasa'dan kaynaklanan yükümlülüğünü yerine getirmesi esas olmakla birlikte belirtilen yükümlülüğün yerine getirilmemesinin, idari işlemlere karşı açılan davalarda dava açma süresinin işletilmeyip, ihmal edilmesi sonucunu doğurmayacağı, zira Anayasa'nın 125. maddesinde idari işlemlere karşı açılacak davalarda sürenin yazılı bildirim tarihinden başlayacağının açıkça belirtilmesi karşısında, usulüne uygun tebliğ olunan idari işlemler üzerine, 2577 sayılı Kanunu'nda düzenlenen 60 günlük genel dava açma süresinin uygulanması zorunlu olduğundan, davacının bu iddiasına itibar etme olanağı bulunmadığı gerekçesiyle davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.
… İdare Mahkemesi kararının özeti : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, kendisine yazılı bir belge verilmediği, üst amiri tarafından sözleşmesinin feshedildiği, ilişik kesme belgesinde ise başvuru süresi ve yerinin gösterilmediği, bu durumun Anayasa'nın 40/2. maddesi hükmüne aykırı olduğu dolayısıyla işlemin şekil açısından sakat olduğu ve Başbakanlık İletişim Merkezi'ne yapılan başvurular sebebiyle dava açma süresinin durduğu ve son başvuru üzerinden 60 gün içinde cevap verilmemesi üzerine dava açma süresi içerisinde dava açıldığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davanın süre aşımı yönünden reddine ilişkin Mahkeme kararının usul ve hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ .... DÜŞÜNCESİ : Davanın süre aşımı yönünden reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesince verilen kararın gerekçesi yerinde bulunmamakta ise de, sonucu itibarıyla hukuka uygun bulunan kararın onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
... Eğitim Tugay Komutanlığı'nda Uzman Onbaşı olarak görev yapan davacının, güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığından bahisle sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin Hava Kuvvetleri Komutanlığının ... sayılı işleminin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 7. maddesinde; "Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür. İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz." hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanun'un 11. maddesinde; " İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır." hükmüne yer verilmiştir.
19.01.2006 tarihli ve 2006/3 sayılı Başbakanlık Genelgesi uyarınca kurulan Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER) tarafından, vatandaşlarca yapılacak istek ve şikayetlere ilişkin yazılı veya sözlü başvuruların gereğinin yapılması için süratle ilgili kamu kuruluşu veya birimine ulaştırılması ve mümkün olan en kısa sürede cevap verilmesi amacıyla elektronik ortamda oluşturulan internet sitesi üzerinden başvuru imkanı getirilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyasının incelenmesinden; davacının, Hava Kuvvetleri Komutanlığı uzman erbaş temini kapsamında yapılan sınavda başarılı olduğu ve ...Eğitim Tugay Komutanlığı'nda Uzman Onbaşı olarak intibak eğitimi görmekte iken güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlandığından bahisle 27.04.2017 tarihli sözleşme fesih onayıyla eğitimine son verilerek ilişiğinin kesildiği, anılan işlemin aynı gün (27.04.2017 tarihinde) davacıya tebliğ edildiği, davacı tarafından 28.04.2017, 01.05.2017, 02.05.2017, 05.05.2017, 09.05.2017, 07.06.2017, 03.08.2017, 17.08.2017, 31.10.2017, 16.01.2018, 04.02.2018 tarihli dilekçeler ile Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER)'e başvuruda bulunulduğu, son yaptığı 04.02.2018 tarihli başvurusuna 60 gün içinde cevap verilmemesi üzerine sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin 27.04.2017 tarihli ve ...-...sayılı işleminin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Hukuk devleti idarenin tüm eylem ve işlemlerinin hukuk kurallarına uygunluğunun ödün verilmez bir ilke olarak benimsendiği bir devlet türüdür. İdarenin, özellikle işlemlerinin hukuka uygunluğunun denetlenmesi ise asıl olarak idari yargıda açılan iptal davaları aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. İdarelerin tesis ettiği işlemler yönünden hukuka bağlılığının sağlanmasına işlerlik kazandıran iptal davaları ise, temelde kendisi de hem bir Anayasal hak ve özgürlük, hem de diğer temel hak ve özgürlüklerin sağlanmasında etkin bir güvence olan hak arama özgürlüğünün kullanımı olan dava açma hakkı ile de ilgilidir.
Dolayısıyla, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun aynı zamanda idari dava açma süresiyle ilgili düzenleme getiren 11. maddesinin hem hak arama özgürlüğü ve hukuk devleti ilkesi ile yakından ilgili olması, hem de anayasal düzeyde bir hak olan dilekçe hakkının kullanımı ile ilgili olması nedeniyle, Kanun'da açıkça aksi öngörülmediği sürece geniş yorumlanması, idarenin yargısal denetimini, kısıtlayıcı, daraltıcı ve en genel anlamda hak arama özgürlüğünü sınırlandırmayacak şekilde yorumlanması ve uygulanması gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, Başbakanlık İletişim Merkezine yapılan başvurunun İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 11. maddesi kapsamında yapılan bir başvuru olduğunun kabulü gerektiği, bu kapsamda davacının dava açma süresi içinde yaptığı 28.04.2017 tarihli başvurusunun dava açma süresini durduracağı açık olmakla birlikte, 2577 sayılı Kanun'un 11. maddesinde isteğin reddi veya reddedilmiş sayılması üzerine dava açma süresinin yeniden işlemeye başlayacağı öngörüldüğünden, ret cevabının bildirilmesinden veya altmış günün cevapsız geçmesinden sonra aynı konuda yeniden idareye başvurulması, dava açma süresinin ikinci kez durdurulması sonucunu doğurmayacaktır. Kanun, ilgililere sadece bir kez başvurma hakkı tanıdığından, ilk başvurudan sonraki başvuruların sürenin işlemesine etkisi yoktur. Bu kapsamda, davacı tarafından Başbakanlık İletişim Merkezine yaptığı ilk başvurudan sonra, 01.05.2017, 02.05.2017, 05.05.2017, 09.05.2017, 07.06.2017, 03.08.2017, 17.08.2017, 31.10.2017, 16.01.2018, 04.02.2018 tarihlerinde yaptığı başvuruların işlemeye başlayan dava açma süresini canlandırmayacağı açık olduğundan, 19.03.2018 tarihinde açılan davanın süresinde açılmadığı sonucuna varılmıştır.

Bu durumda; Başbakanlık İletişim Merkezi'nin, işlemi tesis eden Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın üst makamı olmaması sebebiyle başvurunun, 2577 sayılı Kanun'un 11. maddesi uyarınca işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurmayacağı gerekçesiyle davanın süre aşımı yönünden reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesince verilen kararın gerekçesi yerinde bulunmamakta ise de, sözü edilen husus sonucu itibarıyla hukuka uygun bulunan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte bulunmamıştır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,

Güvenlik Soruşturması Avukatı Hukuki Değerlendirme

Güvenlikl soruşturması avukatı- güvenlik soruşturması memuriyete girerken de yapılan bir uygulama idi ancak yeni düzenleme ile değişiklikler yapıldı. Güvenlik soruşturması kapsamında askerlere halen güvenlik soruşturması yapılmakta ancak bunun da kriterleri bulunmaktadır. Güvenlik soruşturması olumsuz gelen kişiler derhal hiç vakit kaybetmeden dava açmalı ve buna göre idare mahkemesinde açacakları dava ile iptal kararı almaya çalışmalıdır. İdare mahkemesinde açılacak iptal davası ise güvenlik soruşturmasının olumsuz gelmesinden itibaren 60 gün içerisinde açılması gerekir. Aksi durumda süre aşımından dolayı dava reddolacaktır.